مقالات مشاوره تحصیلی و آموزشی
چهارشنبه، 06 شهریور 1392
برنامه‌ریزی برای یادگیری

برنامه‌ریزی برای یادگیری

 برای رسیدن به یادگیری مطلوب و موفقیت تحصیلی می‌بایست برکلیه‌­ی مراحل وشرایط مؤثر برمطالعه مدیریت کرد. فرایند مطالعه و یادگیری مطلوب با عوامل مختلفی نظیر (اهداف، توانایی­‌ها و استعدادهای یادگیرنده، محتوا، فضا و شیوه‌ی مطالعه، بازه زمانی مدنظر، ویژگی‌های روانشناختی و...) در ارتباط است، که هر یک از آن‌ها به نوبه خود در جریان و چگونگی تحقق یادگیری نقش مؤثری دارند. اگر مطالعه‌­ای را که منجر به یادگیری می‌شود به صورت یک نظام کلی در نظربگیریم در این صورت هریک از عوامل گفته شده، اجزاء آن کل محسوب می‌شوند  که به طور طبیعی و براساس قوانین وشرایط از پیش تعیین شده مشخص گردیده و با یکدیگر در ارتباط خواهند بود. به گونه‌ای که ترکیب اجزاء با یکدیگر، یادگیری فراگیران را در راه رسیدن به موفقیت جهت می‌دهد.داشتن یک برنامه­‌ی مطالعاتی منظم و مدون مهمترین عامل در هماهنگ کردن و سازماندهی این عوامل است. با آغاز سال تحصیلی داشتن یک برنامه­‌ی مطالعاتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود. برنامه‌ای که اجرای آن منوط به چند روز اول نباشد و بتوان به وسیله­‌ی آن به مطالعات و یادگیری نظم بخشید، از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری کرد و به اهداف مدنظرکه همان موفقیت تحصیلی است رسید. نکته­‌ی مهم در اینجا قبل از طرح هر برنامه‌­­ای، بررسی عادات مطالعه و ترک عادات نامطلوب تحصیلی است که خود می‌تواند مانع از پیشرفت شود، و می‌بایست به تدریج و گام به گام ترک شوند. باید نسبت به توانای­‌ها و امکاناتی که در اختیار است شناخت پیدا کرد و برنامه‌ای براساس ویژگی­‌های فردی نوشت که درآن قدرت انعطاف‌پذیری زیاد و برطبق اهداف مد نظر باشد. شرط اجرایی بودن برنامه واقع‌­بینانه بودن آن است.
در نوشتن یک برنامه­‌ی مطالعاتی:
قدم اول: تعیین اهداف
اولین قدم در نوشتن یک برنامه انتخاب هدف کلی است که براساس آن می‌توان برنامه­‌ی موفقیت را طرح‌ریزی کرد. ( کسب معدل بالا، قبولی در تیزهوشان، موفقیت در آزمون ورودی دانشگاه‌ها در رشته‌ی مورد علاقه و....)
سپس نوبت به انتخاب اهداف جزیی‌ست که می‌بایست قدم به قدم آن‌ها را اجرا کرد تا به آخر راه موفقیت رسید. هر هدف جزیی وظایف ویژه مختص فرایند یادگیری را بیان می‌کند.
 قدم دوم: اولویت‌بندی
برنامه­‌ی خود را براساس برنامه­‌ی هفتگی مدرسه تنظیم کنید. دروس مورد مطالعه و کلیه‌­ی امکانات لازم را تعیین و از مهم‌ترین تا کم اهمیت ‌ترین در برنامه­‌ی مطالعاتی خود بنویسید.
مطالعه­‌ی دروس همان روز مدرسه، تکالیف فردا، انجام تمرینات، تست‌زدن، مرور و... را دربرنامه مشخص کنید. اولویت‌بندی مطالعه‌­ی دروس برای هر دانش‌آموز متفاوت است.
نباید کل روزرا به خواندن یک درس اختصاص دهید، بلکه می‌توانید بین 2تا 3 درس را در روز برای مطالعه درنظربگیرید. از مطالعه­‌ی دروس سنگین پشت سرهم خودداری کنید. (قراردادن دروس عمومی کنار دروس اختصاصی) به طور مثال 2 درس اختصاصی،1درس عمومی.
دربرنامه­، زمانی را به مروردرس‌ها و تست‌زدن اختصاص دهید. البته بعد از مطالعه­‌ی کافی و تسلط برمطالب می‌بایست شروع به تست‌زدن کنید. آخرهفته می‌تواند زمان مناسبی برای جبران عقب افتادگی‌های درسی باشد.
قدم سوم:فعالیت‌­های فوق برنامه
برنامه‌ریزی به معنای پیوسته و مداوم درس خواندن و ترک فعالیت­‌های دیگر نیست. می‌بایست کلاس‌­های فوق‌برنامه وفعالیت­‌های مورد علاقه خود­ را در برنامه قراردهید. تخلیه­‌ی هیجانی از طریق بازی، گردش،ورزش،...در کاهش استرس و داشتن آرامش برای یادگیری مؤثراست.
می‌توانید زمانی هم برای استفاده از کامپیوتر در نظربگیرید ولی به شرط انجام تکالیف وعقب نماندن از برنامه‌­ی درسی.
قدم چهارم: مدیریت زمان
اگر برای هرفعالیت یک بازه­ی زمانی مشخصی در نظرگرفته شود، می‌توان به انجام کلیه­‌ی کارها در طول روز رسید و از اتلاف وقت جلوگیری کرد. زمان مورد نیاز برای مطالعه بر اساس مقاطع تحصیلی و توانایی هر فرد متفاوت می‌باشد. اگر مجموع ساعات مطالعه­‌ی خود را در هر روز بدست آورید، می‌توانید میانگین ساعات مطالعه­‌ی روزانه خود را حساب کنید. اگر درروزهای اول ساعت­‌های طولانی به مطالعه بپردازید به مرورخسته می‌شوید، باید از زمان کم به زمان زیاد شروع به مطالعه کنید و این زمان را به تدریج افزایش دهید.
با توجه به تفاوت در مقاطع تحصیلی از 45 دقیقه تا 2 ساعت زمان می‌توان به مطالعه­‌ی یک درس اختصاص داد. به طورمثال: (درراهنمایی 45  دقیقه تا 1 ساعت برای هردرس).
قدم پنجم: استراحت در فواصل مطالعه
اگر ساعات اولیه مطالعه‌ی خود را با ساعات آخر مطالعه مقایسه کنید متوجه خواهید شد که آن دقت لازم را نخواهید داشت و خسته می‌شوید.
مهم‌ترین عامل در برنامه‌­ی مطالعاتی مشخص کردن زمان‌هایی برای استراحت مابین مطالعه دروس است. ساعت‌ها مطالعه مداوم میزان یادگیری را پایین می‌آورد. در آغاز مطالعه میزان توجه و تمرکز بالاست وبه تدریج کم می‌شود و این درسنین مختلف متفاوت است. اگرمابین هرنیم تا 1 ساعت مطالعه 15 تا 20 دقیقه استراحت کوتاهی قرار دهید، می‌توانید توجه وتمرکز خود را تا پایان روز در حد بالایی نگه دارید. البته مبحث درسی را نباید نیمه رها کرد. فراموش نشود، 6 تا 8 ساعت خواب در شبانه روز لازم است.
دربازه‌ی زمانی استراحت مابین مطالعه­‌ی دروس:
- از یک تغذیه­‌ی مناسب استفاده کنید..( میوه،آب میوه،...)
- محیط مطالعه­‌ی خود را ترک کنید.
- فعالیت‌های ذهنی ( بازی­‌های کامپیوتری، تماشای فیلم،... ) انجام ندهید.
قدم ششم: ارزیابی از برنامه
با داشتن یک برنامه­‌ی منظم می‌توانید تغییرات وپیشرفت­‌های درسی خود را بررسی کنید وبه نقاط ضعف وقوت خود پی ببرید.
در آخرهرهفته به ارزیابی از برنامه­‌ی خود بپردازید تا موانعی را که منجر به عدم اجرا برنامه شده است، شناسایی و در جهت رفع آن اقدام کنید. با محاسبه ساعات مطالعه در آخر هر هفته و مقایسه هفته­‌ها با یکدیگر می‌توانید از روند مطالعه­‌ی خود آگاهی پیدا کنید، و این زمان را به تدریج افزایش دهید، به گونه‌­ای که هر روز از روز قبل بهتر و هر هفته از هفته قبل پربارتر باشد. برای این کار بهتر است برنامه­‌ی خود را ثبت کنید، تا بهتر بتوانید بر روند مطالعه کنترل داشته باشید.
 قدم هفتم: مکان مطالعه
انتخاب مکان مطالعه در یادگیری مؤثراست ومی‌بایست:
- مکان مشخصی برای مطالعه در نظر بگیرید و مکان‌هایی که منجر به حواس پرتی می‌شود، را ترک کنید.
- میز مطالعه خود را شلوغ نکنید، فقط وسایل و کتاب‌های مورد نیاز برای مطالعه را نزدیک خود قراردهید.
- نور و هوای اتاق مطالعه­‌ی خود را تنظیم کنید.
- صندلی مناسب انتخاب کنید. در حالت دراز کشیده مطالعه کردن، میزان تمرکز را کاهش می­‌دهد.
- درهنگام مطالعه نباید خوراکی مصرف کنید.
قدم هشتم: تغذیه مناسب
تغذیه مناسب ازعوامل مؤثر در تقویت حافظه می‌باشد.
- پیروی از الگوی غذایی غیرطبیعی و داشتن رژیم‌های نامناسب می‌تواند منجربه ضعف، خستگی، افسردگی، نداشتن تمرکز، کاهش قدرت یادگیری و... شود.
- سنگین شدن معده و خوردن غذاهای چرب فعالیت ذهنی شما را کاهش می‌دهد.
- کسانی که تصور می‌کنند با خوردن قهوه می‌توانند ساعات زیادی را به مطالعه بپردازند، این را باید بدانند که اگرچه کافئین موجود درقهوه به فرد انرژی می‌دهد ولی کوتاه مدت است و به زودی اثر آن از بین می‌رود.
- مصرف مواد پرکالری مثل خوردن کیک، شیرینی، شکلات برای صبحانه از میزان تمرکز شما می‌کاهد.
- خوردن یک لیوان آب هویج، موز، کنجد، بادام، گردو برای تقویت حافظه توصیه می‌شود.
قدم نهم: روش مطالعه
برای یادگیری مطلوب می‌بایست روش‌­های مطالعه مؤثر را فراگرفت. باید به جای حفظ طوطی‌وار مطالب مفهومی آن‌ها را خواند. روش‌های صحیح خلاصه برداری، نکته کلیدی، تصویرسازی ذهنی، یادداشت برداری ،.... را بیاموزید و هنگام مطالعه فعال باشید.
قدم دهم:کاهش استرس
نداشتن استرس - اضطراب واعتماد به توانایی‌ها عامل مهم درموفقیت است. به جای اینکه همیشه به این مطلب فکرکنید که زمان کم دارید، مطالب زیاد است، وجمله نمی‌توانم را تکرار کنید بهتراست با یک برنامه‌ریزی درست پیش روید و نگذارید استرس یاد نگرفتن بر شما غالب شود.
 درنتیجه با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان بر یادگیری خود مدیریت کرد. زیاد مطالعه کردن مهم نیست، مفید درس خواندن هر چند کم مهم است. نگرش مثبت نسبت به توانایی­‌ها و استعدادها در یادگیری مؤثراست. پس باید به خود اعتماد داشت.


تهیه و تنظیم : بهارک طالب لو

جستجو