راهكارهای مدیریت رفتار با دانش آموزان

برای اینكه به یك معلم كارآمد تبدیل شوید باید مانند یك صنعتگر ماهر مدام از ابزارهای مدیریتی خود استفاده كنید تا در چگونگی و زمان مناسب استفاده از آنها كاملا مهارت پیدا كنید. اگر باور داشته باشید كه شیوه‌های شما مؤثرند و بر اساس این باور عمل كنید، احتمال موفقیت‌تان در بكارگیری تمام شیوه‌ها بیشتر می‌شود .

انواع ابزارهای جعبه ابزار مدیریتی شما :

انتظار اطاعت : انتظارات خود را از دانش‌آموزان می‌توانید به صورت زیر بیان كنید:

هنگام توصیه به دانش‌آموزان به جای لطفا در اول جمله، از واژه ممنونم در پایان جمله استفاده كنید. با این كار به دانش‌آموز می‌گویید آنقدر مطمئنم درخواستم را انجام می‌دهی كه از قبل از تو تشكر می‌كنم.

بی‌توجهی عمدی: این ترفند به معنی نادیده گرفتن رفتار نامناسب نیست بلكه به این معنی است كه تصمیم می‌گیرید كدام رفتار دانش‌آموز را می‌توان نادیده گرفت و برای چه مدت و در چه مواقعی، و بهترین زمان وقتی است كه همه كلاس متوجه این موضوع می‌شوند.

پیش از هشدار دادن نصیحت كنید: این شیوه در مورد دانش‌آموزان كم سن و سال‌تر شكل یك نصیحت دوستانه پیدا می‌كند، همچنین فرصتی ایجاد كنید تا قبل از اینكه به روشهای مستقیم‌تر متوسل شوید مسئولیت كار را متوجه خود دانش‌آموز كنید. مثال: اگر كتابها را سر جای خود نگذاریم ، دفعه بعد نمی‌توانیم آنها را پیدا كنیم.

حرفتان را كوتاه و صریح بزنید : دستورهای كوتاه و صریح باعث می شود دانش‌آموزان روی موضوع اصلی تمركز كنند، مشكل را به راحتی تشخیص دهند و بتوانند مشكل را حل كنند.

فقط مشكل را بگویید : راه مؤثر و مسالمت‌آمیز برای برخورد با بدرفتاری دانش‌آموز این است كه به آنها توضیحی كوتاه درباره مشكل بدهید بدون اینكه كسی را مقصر بدانید و سرزنش كنید.

از جملات مثبت استفاده كنید: همیشه به جای اینكه به دانش‌آموز بگویید چه كاری نكند، به او بگویید چه كاری را انجام دهد، این روش همیشه مؤثر است، زیرا برای ذهن انسان پیروی و دنبال كردن جملات مثبت آسان‌تر از جملات منفی است.

مثال جمله منفی : داد نزنید.

مثال جمله مثبت : اگر می‌خواهید به سؤال جواب دهید دستتان را بلند كنید.

به دانش‌آموز اجازه دهید انتخاب كند : دانش‌آموز را آزاد بگذارید تا بین دنبال كردن توصیه شما و یا تحمل پیامدهای مورد توافق كه دلیلش انتخاب رفتار نادرست است یكی را برگزیند.

مثال : احمد! می‌توانی بین ساكت نشستن و یا 5 دقیقه دیرتر از كلاس بیرون رفتن یكی را انتخاب كنی.

فقط یك اخطار جدی بدهید : از دادن اخطارهای مكرر خودداری كنید زیرا با این كار دانش‌آموزان را تشویق می‌كنید كه پا را از حد خود فراتر بگذارند.

به دانش‌آموزان فرصت دنبال كردن توصیه‌هایتان را بدهید: اگر خطر اینكه دانش‌آموز با رفتار نامناسبش به خودش یا دیگران صدمه‌ای وارد كند وجود ندارد، اصرار به دنبال كردن فوری توصیه‌تان نداشته باشید. اگر به دانش‌آموز فرصت كوتاهی بدهید احتمال اینكه بین شما و او برخوردی پیش بیاید را كاهش می‌دهید و نیز به او اجازه می‌دهید كه در حضور همكلاسی‌هایش وجهه خود را حفظ كند.

وقتی دانش‌آموز می‌گوید " نمی‌توانی مجبورم كنی" چه كار كنیم؟

در چنین مواقعی احساس ناتوانی نكنید و تسلیم ندای درونی‌تان نشوید كه "حالا نشونت می‌دم" برای اینكار ابتدا گفته آنها را تایید می‌كنیم و بعد میگوییم كه از آنها انتظار داریم رفتار درستی را كه ما توصیه می‌كنیم انتخاب كنند.

درباره رفتار دانش‌آموز چگونه صحبت كنیم : استفاده از ضمیر اول شخص مفرد تا حد زیادی گفتگوهای انضباطی شما را مؤثرتر می‌كند. یك جمله تاثیرگذار كه در آن ضمیر "من" به كار می‌رود دارای چهار بخش است:

- توضیح كوتاهی درباره رفتار دانش‌آموز

- توضیح مختصری درباره تاثیر آن رفتار

- توصیف كوتاهی از احساس شما در مورد آن رفتار

مثال : "مریم وقتی داد می‌زنی دیگه نمی‌تونم كارم را درست انجام دهم و ناراحت می‌شوم ، دوست دارم تصمیم بگیری تا وقتی كارم را تموم نكردم صبر كنی آنوقت میام و به سؤالت جواب می‌دهم "

بجای "چرا"  "چه "  بكار ببریم : پرسیدن سؤالها با "چه" به جای چرا باعث می‌شود كه دانش‌آموز بدون آنكه احساس گناه كند مسؤلیت رفتارش را به عهده بگیرد.

رهیافتهای رفتاری در مدیریت كلاس

بیكر، مدسن، آرنولد و توماس (1976) بر اساس تحقیقات سه اصل اساسی را برای اداره كلاس مشخص كردند:

1- برای آنچه از دانش‌آموزان انتظار دارید مقررات وضع كنید. مقررات به دانش‌آموزان می‌فهماند معلم از آنان چه انتظاری دارد.

بهتر است در وضع مقررات برای كلاس به موارد زیر توجه بكنید:

حداقل مقررات را وضع كنید برای آنكه بتوانید شخصآ بر اجرای آنها نظارت كنید (حداكثر 5 یا 6 ضابطه).

دانش‌آموزان را در تنظیم مقررات كلاس شركت دهید. هر چه مشاركت دانش‌آموزان در وضع مقررات بیشتر باشد احتمال پیروی از مقررات از طرف ایشان بیشتر خواهد بود.

مقررات را با توضیحات لازم عرضه نمایید.

2 - رفتارهای مناسب را تشویق و مشخص نمایید كه این تشویق برای چیست. در مدیریت موفق كلاس عرضه‌ی تقویت مثبت از سوی معلم مشروط به بروز رفتار مناسب دانش‌آموز است.

تحسین باید صادقانه باشد، از طرفی استفاده‌ی بیش از حد تحسین شفاهی ممكن است غیرصادقانه تلقی شود (هیوز، 1988)،  بی‌تأثیر بوده یا حتی تأثیر منفی بر جای بگذارد (ویت، 1988).

تحسین دانش‌آموز در برابر كل كلاس موجب پایین آمدن عملكرد مثبت او می‌شود، ولی در خلوت تأثیر بسیار مثبتی بر عملكرد او دارد (اورتسون و اسمیلای، 1987).

3- مشكلات رفتاری جزئی را نادیده بگیرید. گرایش طبیعی بسیاری از معلمان این است كه بدرفتاری را تصحیح و یا از آن انتقاد كنند. از طرفی اگر دانش‌آموزان بتوانند برای رفتار نامناسب خود توجه معلم را جلب كنند، احتمال دارد رفتار نامناسب را ادامه دهند یا بیشتر تقویت شوند.

معلمان در بی‌توجهی به رفتار باید به نكته زیر توجه داشته باشند:

معمولأ بی‌توجهی به كاهش سریع بدرفتاری نمی‌انجامد. اغلب در دوره‌ی خاموشی، رفتار قبل از اینكه بهبود یابد بدتر می‌شود (او هیچ توجهی به من نكرد، آیا صدای مرا نشنیده؟ شاید بهتر باشد بلندتر صحبت كنم.)

رهیافت گلاسر برای پیشگیری از مشكل