«ارزشیابی فرآیندی است از جمع آوری اطلاعات، مستندات و مدارک برای قضاوت کردن در خصوص میزان یادگیری یک دانش آموز در یک موضوع مشخص».
در این تعریف چند عبارت و واژه اهمیت دارد:
اول، آنکه ارزشیابی یک فرآیند است؛ بنابراین نمی تواند در انتهای مسیر آموزش باشد.
دوم، مستند سازی است؛ یعنی لازم است ارزیاب، مدارک و مستندات خود را در این فرآیند به گونه ای جمع آوری کند که واحدی را معنادار کند.
سوم، قضاوت است که خطیر بودن این فرآیند را گوشزد می کند. لذا معلم در نقش قاضی باید تمام تلاش و همت خود را به کار برد تا با قضاوت خود تأثیری مثبت بر فراگیران بگذارد.
ارزشیابی توصیفی - کیفی
در سال های اخیر شاهد یک تحول اساسی و بنیادین در آموزش و پرورش بوده ایم. یکی از مهمترین محورهای این تحول تغییر در نظام ارزشیابی بوده است. در حال حاضر در دوره اول ابتدایی ( سه سال آغازین تحصیل) امتحا ن های سنتی و مرسوم جای خود را به ارزشیابی توصیفی - کیفی داده است. در این روش، معیار قضاوت کمّی و نمره ای نیست. آموزگاران محترم باید در فرآیند یاددهی، یادگیری مستندات مورد نیاز خود را به مرور جمع آوری کنند و براساس معیارها و ملاکهای ارزشیابی هر درسی شواهد خود را گردآوری کنند تا بتوانند به صورت کیفی وضعیت یادگیری و آموخته های یک نوآموز را داوری کنند.
در نهایت گزارش خود را در قالب کیفی با عبارتهای «خیلی خوب، خوب، قابل قبول و نیاز به تلاش » برای هر یک از معیارها بیان کرده، برداشت کلی خود را از روند یادگیری، پیشرفت، قابلیت ها، توانایی ها، کاستی ها و سایر موارد به صورت توصیفی انشا کنند.
بسته ارزشیابی توصیفی
با توجه به نیاز ایجاد شده برای معلمان و مدارس در معرض آشنایی و همسویی با نظام جدید از ارزشیابی در دوره اول ابتدایی، انتشارات مبتکران قصد دارد با طراحی بسته ارزشیابی توصیفی که شامل کتاب و آزمون های تشریحی است، در راستای فرهنگسازی و کمک به معلمان در گردآوری و سازماندهی اطلاعات مورد نیاز اقدام نماید.
ازآنجا که ارزشیابی جزیی از فرآیند یاددهی-یادگیری است وباید درراستای آموزش حرکت کرده وباارائه بازخوردبه چرخه بهبودآن کمک کند،درکناراین آزمون ها کتاب های کاروتمرین که زیرنظرمتخصصان ومؤلفان برجسته ودرراستای اهداف برنامه های درسی تولیدشده است،ارائه می گردد.
محتوای بسته
1) مجموعه کتاب های دانش آموزان
این مجموعه شامل سه کتاب به تفکیک برای درس های ریاضی، علوم و فارسی است. هر کتاب شامل تعدادی فعالیت و تمرین آموزشی است که در سه سطح «یاد بگیر، بهتر یاد بگیر، و بیشتر یاد بگیر» به غنی سازی یادگیری دانش آموزان کمک می کند.
2) کتاب راهنمای معلم
برای مدارسی که از این بسته استفاده می کند، به تعداد آموزگاران محترم هر پایه تحصیلی، کتاب راهنمای معلم که شامل توصیه های آموزشی و پیشنهادهایی برای ارزشیابی است تقدیم میگردد. در این کتاب، پاسخ تشریحی پرسش های خاص و ویژه که نیاز به توضیح و تببین دارد نیز درج شده است.
3) آزمون های تشریحی
برای هر پایه تحصیلی سه آزمون پیش بینی شده است. هر آزمون شامل 3 بخش به تفکیک درس های ریاضی، علوم و فارسی است. با توجه به این که برگزاری آزمون تشریحی هر درسی 50 دقیقه زمان نیاز دارد، به جهت همراهی با معلمان محترم یک هفته برای برگزاری آن ها فرصت تعیین شده است. بنابراین آموزگار محترم متناسب با برنامه های آن هفته می تواند در برگزاری بهتر و با کیفیت آزمون ها برنامه ریزی کند.
4) گزارش
پس از برگزاری آزمون ها در هفته های تعیین شده پاسخنامه ها جمع آوری می شود. انتشارات مبتکران با استفاده از نرم افزار رایانه ای و همچنین با کمک گرفتن از معلمان اوراق را تصحیح کرده و نتایج را در قالب گزارش هایی برای مدیران مدرسه و به تفکیک پایه های دانش آموزان ارائه خواهد کرد.
کارنامه دانش آموزان شامل معیارهای توصیفی هر درسی و وضعیت کیفی دانش آموز در هر یک از معیارها می باشد. هم چنین با توجه به عملکرد آن دانش آموز بازخوردها و راهنمایی های مناسبی در جهت رفع نواقص یا تقویت نقاط مثبت ارائه می شود.