اختلالات یادگیری در کودکان

اختلالات یادگیری در کودکان چیست ؟ چرا مهم است که اختلالات یادگیری را تشخیص دهیم ؟ شیوع اختلالات یادگیری در کودکان چه مقدار می باشد ؟ علت اختلالات یادگیری در کودکان چیست ؟ برای کودکان دارای این مشکل چه می توانیم بکنیم ؟

تعریف اختلال یادگیری چیست ؟
اختلال یادگیری یعنی رشد ناکافی مهارت های خاص تحصیلی که به علت بیماری جسمی یا عصبی نباشد.
این کودکان علیرغم هوش طبیعی در یک یا چند حوزه درسی مشکل یادگیری دارند و توانایی هایی مانند خواندن، نوشتن و یا ریاضیات به طور قابل توجهی کمتر از سطح توانایی عمومی کودک است. یعنی این عدم توانایی در حوزه تحصیلی خاص زیر سطح مورد انتظار بر اساس سن، هوش، و آموزش کلاسی متناسب با سن می باشد.
این کودکان علیرغم هوش خوب و یا متوسط در دریافت اطلاعات، تجزیه و تحلیل آن و بروز آن مشکل دارند. اغلب شکایات والدین آن است که علیرغم اینکه کودک آنها در سایر حوزه های غیر از مسائل درسی خوب عمل می کند ولی در مورد درس و مدرسه ضعیف عمل می کند و در یک یا چند درس مشکل اساسی دارد.

اختلال خواندن
در صورتی که کودک در خواندن مشکل داشته باشد (اختلال خواندن) که شایع ترین نوع اختلال یادگیری نیز هست، در صحیح خوانی، رمزگشایی، سرعت و دقت خواندن و درک مطلب مشکل دارد.
او در یادگیری پیشوند ها، پسوند ها، کلمات ریشه ای و سایر فنون خواندن کند می باشد. در یادآوری و فهم آنچه خوانده است مشکل دارد، در درک، فهم و تعبیر مفاهیم ضعف داشته و حتی نمی تواند اطلاعات و متن موجود را درست و صحیح بخواند. خطاهای پایدار در خواندن دارد و معمولا” از خواندن با صدای بلند اجتناب می کند.

اختلال نوشتن
کودکانی که اختلال نوشتن دارند در هجی کردن صحیح کلمات و دیکته آن، در استفاده از گرامر ضعف دارند. دست خط بدی دارند و ممکن است در یک قطعه نوشتاری، یک کلمه مشابه را به طور متفاوت بنویسند. معمولا” از تکالیف نوشتنی اجتناب می کنند و تکالیف درسی خود را به کندی انجام می دهند و خطاهای ثابت در نوشتن دارند.

اختلال ریاضیات
کودکانی که اختلال ریاضیات دارند در استدلال و یا محاسبات ریاضی ضعیف هستند و در مهارت های ریاضیات که نیاز به درک مفاهیم پایه ای دارد، مشکل دارند. باید توجه کنیم که اختلال یادگیری معادل عقب ماندگی ذهنی، اوتیسم، مشکل بینایی و شنوایی، ناتوانی فیزیکی، اختلالات هیجانی و عاطفی که باعث افت عملکرد تحصیل هستند، نمی باشد.
مشکل یادگیری کودک نباید به علت فقدان فرصت های تحصیلی و آموزشی مثل تغییرات مکرر مدرسه شرکت کم در مدرسه و یا ناتوانی مربی و معلم در روش های یاددهی
صحیـح بـاشد. همچنین مشکل یادگیری کودک نباید ثانویه به فرآیند طبیعی یادگیری یک زبان دیگر باشد.

چرا مهم است که اختلالات یادگیری را تشخیص دهیم ؟
بسیاری که از کودکانی که در نهایت تشخیص اختلال یادگیری می گیرند، معمولا” در ابتدا با مشکلات هیجانی و رفتاری مراجعه می کنند و بالعکس بسیاری از کودکانی که در ابتدا تشخیص اختلال یادگیری بر آن ها گذاشته می شود در مراحل بعدی کودکی به علت مشکلات ثانویه ناشی از ضعف و ناتوانی در یادگیری دچار ناراحتی های روانپزشکی می گردند.
پیشرفت تحصیلی کودک تأثیر بسزایی برای اعتماد به نفس و تصویر مثبت ذهنی او از خود دارد به همین دلیل شکست نسبی یا مطلق تحصیلی در مدرسه یک عامل خطر مهم برای اختلالات روانپزشکی می باشد.
مدارک مهمی وجود دارد که در دوره نوجوانی ارتباط مهمی بین اختلال سلوک و اختلال یادگیری وجود دارد. درصد بسیاری از نوجوانانی که رفتارهای ضد اجتماعی دارند به طور هم زمان تشخیص یک اختلال یادگیری را نیز دارند که عامل خطر مهمی در این افراد برای گـرایش به سوء مصرف مواد مخدر است.در دانش آموزانی که اختلال یادگیری دارند احتمال مصرف مواد مخدر بیش از جمعیت عمومی می باشد.
همچنین موارد دیگری که در کودکان با اختلال یادگیری دیده می شود شامل اختلال بیش فعالی، کم توجهی، اختلالات رفتاری مختلف و افسردگی و اضطراب می باشد. معمولا” این کودکان اسیر یک چرخه هیجانی منفی می شوند.
به این صورت که ناتوانی تحصیلی منجر به احساس شکست و ناکامی، اعتماد به نفس ضعیف، اضطراب، افسردگی و نقص در کفایت اجتماعی می گردد که این موارد با توانایی کودک برای مشارکت فعال و مؤثّر در امور مدرسه تداخل می کند و مشکل یادگیری کودک شدت می یابد و تشدید اختلال یادگیری باعث تشدید موارد فوق می گردد و وضعیت کودک بدتر و بدتر می شود.
به دلیل تمام موارد فوق تشخیص کودکان با اختلال یادگیری، کمک بسزایی به کودک و خانواده او می نماید و عدم تشخیص و مداخله مناسب، تأثیرات منفی جبران ناپذیری بر زندگی و آینده کودک می گذارد.
از آنجایی که این کودکان در معرض مشکلات هیجانی و رفتاری هستند و ممکن است علت اولیه ارجاع آنها همین مشکلات باشد که در زیر آن یک اختلال یادگیری تشخیص داده نشده، قرار گرفته است. باید در کودکانی که با تابلوی فوق مراجعه می کند، حتما” به فکر اختلال یادگیری بود.

شیوع اختلالات یادگیری در کودکان :
شیوع واقعی اختلالات یادگیری در کودکان ناشناخته است. حدود10 تا 5 درصد کودکان سنین مدرسه توسط ناتوانی های یادگیری درگیر می باشند. اختلال خواندن نسبت به اختلالات دیکته و ریاضیات شایع تر می باشد.
در مواردی نیز به طور مختلط هر سه نوع اختلال ممکن است دیده شود. اختلالات یادگیری در پسران شایع تر از دختران است. این نسبت در پسران سه برابر دختران و گاهی پنج برابر می باشد.
شاید علت این افزایش شیوع در پسران به علت آن باشد که پسران ناکامی تحصیلی خود را به گونه های مختلف مشکلات رفتاری بیرون می ریزند که بیشتر به دلیل همین مشکلات رفتاری ارجاع می شوند ولی دختران هنگام مواجهه با ناکامی تحصیلی بیشتر مضطرب و افسرده شده و در نتیجه دیرتر تشخیــص داده می شوند. مطالعات اخیر نشان می دهد که ممکن است تفاوتی از نظر جنسیت در شیوع اختلالات یادگیری در کودکان وجود نداشته باشد.

علت اختلالات یادگیری در کودکان:
علت اختلالات یادگیری ناشناخته است اما احتمالا” یک سری از نقص های عصبی ـ شناختی و اختلال عملکرد در فرآیندهای شناختی ممکن است وجود داشته باشد. بیشترین مطالعات انجام شده در زمینه اختلالات خواندن صورت گرفته است که مجموعه ای از عوامل ارثی و محیطی را مطرح می نماید.
عوامل محیطی مرتبط شامل نارس بودن کودک هنگام تولد، مشکلات حوالی تولد، فقر، سوء تغذیه، سوء مصرف مواد مخدر در والدین، بدرفتاری و غفلت از کودک و آموزش ضعیف در مدرسه می باشد.
با پیشرفت مطالعات ژنتیک مشخص شده است که عوامل ارثی نیز نقش مهمی در این میانه بازی می کند. ریسک خانوادگی برای بستگان درجه یک کودکان با اختلالات خواندن بین 35 – 45 درصد می باشد.

برای این کودکان چه می توانیم بکنیم ؟
با حمایت درست و مداخله مناسب این کودکان می توانند در مدرسه موفق گشته و در بزرگسالی نیز انسانی موفق گردند. موارد زیر را در برخورد با این کودکان در نظر بگیرید:
– با کودک خود صحبت کرده و به طور باز و آشکار او را از مشکلی که در زمینه یادگیری دارد مطلع نمایید.
– به او یادآوری نمایید که در یادگیری و آموزش نیاز به روشی متفاوت دارد.
– نقاط قوت و استعدادهای او را بشناسید و جهت پرورش آنها، او را تشویق کنید.
– او را در روش ها و فنونی که برای کمک به یادگیری مؤثّر است همراهی کنید.
– تلاش های او را برای رسیدن به موفقیت ارج بنهید و حمایت کنید.
– زمانی که او مشغول مطالعه است برای او یک مدل و الگو باشید. شما هم یک روزنامه یا کتاب بدست گرفته و مطلبی بخوانید و یا یک متن یا نامه بنویسد.
– اهداف و انتظارات خود را واقع بینانه کنید.
– با معلمین و اعضای مدرسه همکاری کنید.
– زمانی که کودک شما می خواهد حرف بزند، به او گوش دهید.
– از او به خاطر مشارکت در انحام امور مدرسه و قابلیت های خاصش قدردانی کنید و او را تصدیق و تائید کنید.
– با توسل به روش های رفتاری انگیزه کودک را برای فعالیت های تحصیلی بالا ببرید.
– در صورتی که مشکل توجه و تمرکز دارد با استفاده از دارو در بهبود توجه و تمرکز او را کمک کنید.
– این کودکان نیازمند آن هستند که علاوه بر آموزش معمول کلاسی، در ساعاتی از روز تحت آموزش های خاص توسط معلم تعلیم دیده قرار بگیرند.
– علاوه بر درمان اختلال یادگیری، باید اختلالات روانپزشکی همراه نیز مورد توجه درمانی قرار بگیرند مانند: اختلال بیش فعالی، کم توجهی، اضطراب، افسردگی و….
– در نظر داشته باشید که 75 درصد کودکان، اختلال یادگیری نقص های قابل توجهی در مهارت های اجتماعی دارند، آموزش مهارت های اجتماعی را از آنان دریغ نکنید.

نویسنده : دکتر فریبا عربگل . فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

دسته بندی اخبار

به کانال رسمی مبتکران در تلگرام بپیوندید