روانشناسی-دست و دلم به درس خوندن نمی ره و هر چی می خوام خودم رو متقاعد کنم که باید درس بخونم ، نمی تونم؛ همة امکانات هم برای درس خوندن فراهمه، چه کنم؟
هر رفتاری که انسان انجام می دهد، ناشی از تعامل سه عنصر هدف، انگیزه و نیاز است. چرا وقتی ما تشنه می شویم، سراسیمه به هر طرفی می رویم، تا آب به دست آوریم و رفع عطش کنیم؟ زیرا نیاز به آب داریم و کمبود آب در بدن ما، موجب انگیختگی فیزیولوژیکی ما می شود و ایجاد انگیزه می کند و در نتیجه، برای رسیدن به هدف، یعنی آب، همة سعی و تلاش خود را به کار می گیریم. اگر شما می خواهید انگیزة مطالعه کردن بیشتری پیدا کنید، در مرحلة اول باید هدف خود را مشخص کنید. وقتی مشخص شد که شما چه هدفی دارید، طبعا برای رسیدن به آن هدف، احساس می کنید که نیازمند چیزهایی هستید که از طریق مطالعه و درس خواندن به دست می آیند و در نتیجه، برای دست یابی به آن چیزها، برنامه ریزی می کنید؛ سپس بر اساس آن برنامه، عمل می کنید.
بدون تردید، شما به خاطر هدفی در کنکور سراسری شرکت کردید؛ تا به دانشگاه راه پیدا کنید. حال که وارد دانشگاه شدید، باید توجه داشته باشید که هدف شما چه بود؛ زیرا بعضی از دانشجویان، یا هدف نهایی خود را گم می کنند و یا اهداف واسطه ای را به عنوان هدف نهایی، تلقی می کنند که در هر دو صورت، دچار نوعی سردرگمی می شوند و انگیزه ای برای مطالعه ندارند؛ حال آن که وارد دانشگاه شدن، در واقع، آغاز راه است و برای طی کردن این راه، باید شبانه روز تلاش کرد و از همة امکانات، بهره جست؛ تا به هدف رسید. موفقیت در تحصیل، برآیند عوامل زیر است:
1. میزان تلاش و کوشش، به گونه ای که بر اساس برنامه ای منظم صورت گیرد و نتیجة چنین تلاشی، باید متناسب با میزان صرف وقت باشد. به طور مسلم کوشش های منظم و پیگیر برای تسلط بر موضوع درس، نقش مؤثری ایفا می کنند.
2. انگیزه و علاقه که عاملی درونی است و به روشن شدن هدف درس، بستگی و ارتباط مستقیم دارد.
3. تجربیات قبلی که مفهوم دقیق آن، برخورداری از پیش مطالعه در زمینة درس جدید می باشد.
4. تمرکز و دقت، به گونه ای که ذهن با تمام توانایی و قدرت جذب اطلاعات علمی، در حوزه درس مورد نظر، فعال باشد.
5. برقراری ارتباط منطقی و معنادار بین بخش های مختلف درس مورد نظر، به گونه ای که «اصل پیوستگی» به عنوان یکی از اصول مهم یادگیری، حفظ شود. اگر مطالب درسی را به صورتی مرتبط با یکدیگر در نظر بگیرد و تأثیر حذف یا اضافة مطلبی را در آنها بررسی کنید، یادگیری پایدار و پابرجایی را احراز کرده اید.
6. بهره گیری از تلقین مثبت؛ اگر تحت تأثیر افکار منفی قرار می گیرید و در مقطعی از دوران تحصیل، تصور می کنید که فردی ناموفق و بیهوده هستید، عملاً رفتار و کردار شما متأثر از چنین وضعی خواهد شد و نتیجة مطلوبی به بار نخواهد آمد؛ امّا با تلقین جنبه های مثبت و سازنده، به افکار امیدبخش و متعالی دست خواهید یافت و تداوم چنین افکار و حالاتی، در نتیجة کارتان، چشمگیر خواهد بود.
7. توکل به خدای متعال را در هیچ لحظه ای از دست ندهید؛ بلکه در مواقع حساس و دشواری که برایتان پیش می آید، بیشتر از همیشه، به نیروی ایمان به خدا، تکیه کنید و او را در همه حال، ناظر بر خود و پشتیبان واقعی تان بدانید که در چنین صورتی، به یاری حق، موفقیت در انتظار شما خواهد بود.
8. راهکار اساسی در تحصیل موفق، کسب انگیزه و تقویت نشاط و شادابی درسی است. بنابراین برای افزایش سطح انگیزه، راهکارهای زیر را عملی سازید:
الف) فهرستی از توانمندی های خود تهیه کرده، روزی دو یا سه بار با صدای بلند آن را بخوانید؛ مثلا بگویید: من شخص با استعدادی هستم و من... هستم.
ب) فهرستی از فواید مادی, معنوی و موقعیتی درس خواندن و کسب موفقیت تحصیلی خود را تهیه کرده، آن را هر روز مرور کنید و هر روز نیم ساعت بر روی یکی از آن فایده ها، فکر کنید و 10 سطر دربارة آن بنویسید و این عمل را برای
همه فایده ها انجام دهید و بعد هر کدام را که برای شما خوشایندتر بود، گاهی اوقات مطالعه کرده، به آن بیفزایید.
ج) فهرستی از پیامدهای منفی درس نخواندن, مانند اخراج از دانشگاه، مشروط شدن و... را تهیه و با تأمل در مورد آنها، این پیامدهای منفی را برای خود، جدی, بزرگ و معضل آفرین معرفی کنید.
9. یکی دیگر از عوامل، شیوه درس خواندن است؛ پس خوب است در روش تحصیل خود تجدید نظر کنید و با مطالعة بیشتر، به یک شیوة علمی و کارآمد برسید. در این باره، توجه شما را به چند توصیة مهم دربارة شیوة تحصیل جلب می کنیم:
الف) سعی کنید برای حفظ و جلب انگیزة لازم, به اتفاق یکی از دوستان خود مطالعه کنید و یا با او مباحثه کنید.
ب) دانشجوی گرامی! شکل درس خواندن، بر اساس مادة درسی, مقطع تحصیلی, زمان و فرصت تحصیلی و توانمندی های فراگیر و موقعیت فراگیر، تفاوت می کند.
بی تردید، شکل تحصیل در دبستان با شکل تحصیل در دانشگاه، یکسان نیست و شما نمی توانید همان گونه که در دبیرستان درس می خواندید، در دانشگاه نیز به همان شیوه موفق باشید و یا شکل ارائة درس ریاضی و یاد گرفتن آن با درس فارسی، متفاوت است و بر همین اساس، در درس های دانشگاه، بیشتر حجم کار بر دوش فراگیر است و استاد تنها به ارائة مطالبی که دانشجو با تلاش فردی به آنها نمی رسد، می پردازد. از این رو، دانشجو باید به گونه ای به درس توجه کند که مطالب سهل را خود فراگیر بگیرد و مطالب دشوار را به کمک استاد بیاموزد. از این رو، توصیه می شود به امور زیر توجه کنید:
1. قبل از شرکت در کلاس درس، پیش مطالعه (مطالعه قبلی) داشته باشید.
2. با بر شمردن ثمرات و فواید درس و مجموعه درس ها و اجرای دقیق موارد قبلی، سطح انگیزة خود را افزایش دهید.
3. به هنگام پیش مطالعه، برخی نکات مهم درس را یادداشت کنید.
4. رأس ساعت مقرر، در کلاس درس حاضر شوید و بدانید که تأخیر و غیبت (هر چند مجاز)، آفت تحصیل مفید است.
5. در کلاس درس، به سخنان استاد و ارائة او به صورت دقیق گوش دهید و با تمرین، میزان تمرکز حواس خود را بالا ببرید و برای این کار، از 5 دقیقه شروع و لحظه به لحظه، آن را زیادتر کنید.
6. مطالب دشوار درس را یادداشت کنید.
7. اگر بین مطالبی که در پیش مطالعه یاد گرفتید و آن چه استاد می گوید، ناسازگاری وجود داشت، سؤال کنید و هر جا که ابهام داشتید، سؤال کنید.
8. از استاد درخواست کنید که کتاب های دیگری را غیر از متن درسی، به شما معرفی کند. این کتاب ها باید یکی در سطح برتر از متن درسی و یکی در سطحی پایین تر از متن درسی باشد؛ تا اگر مطلب را متوجه نشدید، به کتاب ساده تر مراجعه کنید و اگر مطالب درس را متوجه شدید، برای گسترش و تعمیق آموخته ها، به مطالعة آن بپردازید.
9. بعد از فرا گرفتن درس، مدتی بر روی آن و مطالب آموخته شدة قبلی، فکر کنید؛ یعنی فضایی مناسب و آرام برگزیده و حدود 30 تا 60 دقیقه به میزان ضرورت بر روی مطلب آموخته شده بیندیشید.
10. بعد از یادگیری و تفکر، مطالب را به زبان خود در دفتر اصلی درس یادداشت کنید. اگر به صورت مستمر و منظم، تمام مطالب را این گونه بررسی و یادداشت کنید، در پایان ترم، جزوة شما خود یک کتاب مفید خواهد بود. همچنین به نکات زیر در مورد شیوة مطالعه دقت کنید:
1. از مطالعة شتاب زده پرهیز کنید.
2. کتاب یا بخش مورد نظر از کتاب را به قسمت های کوچک تر تقسیم کنید و هر قسمتی را مطالعه کرده، بفهمید و بعد به سراغ قسمت بعدی بروید.
3. فضا و مکان مطالعه را برای خود مکانی جذاب و نشاط آفرین بسازید، حتی با تغییر محیط و به کارگیری وسایل نشاط آور.
4. نور کافی, حرارت متناسب, وضعیت نشستن و فضای مناسب برای درس و نیز به کارگیری ابزار کمک آموزشی خوب، در تحصیل و مطالعه بسیار مؤثر می باشند.
5. ورزش صبحگاهی را فراموش نکنید و در روز، سه تا چهار نوبت و در هر نوبت، 5 تا 6 بار، تنفس عمیق را فراموش نکنید.
6. متن درسی و مورد مطالعه را هماهنگ و هم سطح با فهم خود برگزینید.
7. خود را به رعایت نظم در مطالعه عادت دهید؛ مانند شروع در ساعت معین و پایان در ساعت معین. همچنین مطالعه را قطع نکنید و از انحراف فکر و حواس پرهیز کنید.
چند تذکر:
1. تحول جدید و ترک سابقه و روش قبلی به سرعت و سهولت انجام نمی پذیرد؛ از این رو، صبر و حوصله و مقاومت، شرط موفقیت است.
2. نظارت بر اجرا و این که برنامة درسی خود را به دست خودتان ارزیابی کنید، لازمة پیشرفت است؛ زیرا نواقص را مرتفع و برنامه را پیش می برد. بنابراین، عملکرد تحصیلی خود را ارزیابی و نقاط ضعف آن را مرتفع سازید.
3. هرگاه در اجرای برنامة تحصیلی خود موفقیت داشتید، خود را تشویق کنید و پشتکار خود را افزایش دهید.
4. برای هر روز (هر 24 ساعت) خود برنامه داشته باشید و بر اساس آن حرکت کنید و شب، میزان هماهنگی خود را با برنامه، ارزیابی کنید.
نظم و برنامه ریزی در زندگی، برای استفادة مناسب از فرصت ها و رسیدن به اهداف است. برای منظم شدن، بایستی اهداف را در دو گروه بلندمدت و کوتاه مدت، تنظیم کرد؛ سپس برنامه ای زمان بندی شده برای وصول به آن طراحی و اجرا کرد. بدون تعیین اهداف، برنامه ریزی، غیرممکن و بدون برنامه ریزی، نظم نامیسر است.
اشخاص منظم، حتی برای کوچک ترین کارهای زندگی خود دارای برنامه هستند؛ مانند چگونه خوابیدن، چگونه لباس پوشیدن، چگونه نماز خواندن، چگونه ناخن گرفتن و چگونه موها را شانه کردن.
موفقیت در هر کاری، مرهون سه امر است؛ شناخت هدف، برنامه ریزی، همت و تلاش. با توکل بر خداوند و اجرای این سه رکن، به یقین، به هدف خواهید رسید.
اکنون شما باید امور زیر را رعایت کنید:
1. عزم و همت خود را محکم کنید.
2. با مشورت با افراد خبره نحوه درس خواندن خود را اصلاح کنید و برای اوقات شبانه روز خود برنامه ریزی کنید. ساعات ابتدایی صبح را نخوابید و سعی کنید در آن ساعات، درس بخوانید و برای خود هم مباحثه انتخاب کنید و تمامی درس ها را بدون استثنا، با او بحث و گفت وگو کنید.
3. برای پای بند بودن و عمل کردن به برنامه های طراحی شدة خود، از یک برنامة تنبیه و پاداش کمک بگیرید و در پایان هر روز یا هر هفته، به میزان موفقیت ها و عملی کردن برنامه های طراحی شده، خود را تشویق کنید و به میزان تنبلی ها و عمل نکردن به آن برنامه، خود را تنبیه کنید.
|