|
همه ي ما به طور دايم در زندگي خودمان تصميم هاي كوچك و بزرگ مي گيريم . امروزه حتي بچه هاي كوچك نيز در مورد اسباب بازي هاي خود،لباسي كه مي پوشندو...تصميم گيري مي كنند. برخي از اين تصميم ها مهم هستند و برخي نيز اهميت كم تري دارند. شايد خيلي از شماهامتوجه تصميم هايي كه هر روز مي گيريدنباشيد، مانندتصميم گيري درموردنوع لباسي كه مي خواهيدبپوشيد،خوردن يا نخوردن صبحانه و...بااين حال با افزايش سن،ماتصميم هاي مهم تري مي گيريم كه براي برخي از آن ها راه حل هاي ساده كافي نيستند. تصميم گيري خوب هميشه آسان نيست ودربسياري ازمواقع ماترجيح مي دهيم در مورد برخي مسايل خاص تصميم گيري نكنيم. هر تصميمي پيامد هاي خوب يا بد دارد بنابراين در مسايلي كه مطمئن نيستيم وممكن است پيامدبدي داشته باشد،دودل هستيم.تصميم گيري مستلزم مسؤوليت پذيري است و خيلي از مردم به اين دليل از آن خودداري مي كنند. بااين حال درمورد برخي مسائل زندگي نظير ادامه تحصيل ، شغل و ازدواج ناگزيريم تصميم بگيريم . بنابراين داشتن مهارت تصميم گيري براي هر فرد ضروري به نظر مي رسد.
مهارت هاي لازم براي تصميم گيري مؤثر
براي تصميم گيري مؤثر مهارت هاي زير ضروري مي باشند:
* مهارت هاي تفكر خلاق و انتقادي
* مهارت هاي حل مساله
* مهارت هاي جمع آوري اطلاعات
* مهارت هاي ارزيابي پيامدها.
* مهارت هاي ارزشيابي اطلاعات
* مهارت هاي تجزيه وتحليل براي بررسي خطرات احتمالي
عوامل اساسي تصميم گيري
تصميم گيري مستلزم توجه به سه عامل اساسي است كه در تعامل با هم نتيجه تصميم گيري را تعيين مي كنند .
1- مشكل يا موقعيتي كه درباره ي آن لازم است تصميم گيري شود
2- شخصي كه تصميم مي گيرد .
3- عوامل فرعي كه بر تصميم گيري تاثير مي گذارند .
1) مشكل يا موقعيت
مشكل يا موقعيت ، شامل عناصر مختلفي است كه از موقعيتي به موقعيت ديگر متفاوت اند اين عناصر عبارتند از :
ميزان دشواري مشكل:
گاهي تصميم گيري براي مسائل و موضوعاتي ساده است اماهميشه اين گونه نيست وسطح دشواري مشكلات بسيارمتنوع است ودر برخي موارد لازم است براي مسائلي پيچيده تصميم گيري نماييم .
ميزان مشخص بودن مشكل :
برخي مواقع موضوعي كه قرار است در مورد آن تصميم گيري نماييم كاملامشخص است.اين وضعيت در مورد همه مشكلات برقرار نيست و حتي در مواردي مجبوريم براي موقعيتهاي مبهم كه اصل موضوع برايمان مشخص نيست تصميم بگيريم .
ميزان قطعيت در مورد پيامد هاي مشكل :
مواقعي در تصميم گيري وجود دارد كه ما كاملا به نتايجي كه تصميم ما خواهد داشت آگاهي داريم در مقابل گاهي بايد تصميماتي را اتخاذ كنيم كه پيامد آن برايمان نامشخص است.
اکنون اين عوامل را به اجمال مورد بررسي قرار مي دهيم
2) عوامل شخصي مؤثر در تصميم گيري
عوامل فردي زيادي وجود دارند كه بر تصميم گيري هاي ما تاثير مي گذارند.به دليل رعايت اختصار از هرگونه توضيحي خودداري كرده وبه ذكرمهم ترين اين عوامل اكتفا مي كنيم .
اعتماد به نفس.
استقلال فكر.
آمادگي براي پذيرش مسؤوليت تصميم هاي اتخاذ شده .
عدم ترس از خطر كردن.
درك درست موقعيت و مشكل .
ارزش ها و باور ها .
دانش واطلاعات درباره ي مشكل يا موقعيت .
شيوه هاي تصميم گيري.
آمادگي براي مشورت با ديگران
انعطاف پذيري
3) عوامل فرعي مؤثر در تصميم گيري
از بين عوامل مختلف ، سه عامل مهمي كه در تصميم گيري بايد به آن ها توجه كنيم عبارتند از :
آگاهي و اطلاعات : داشتن آگاهي ، يكي از موارد مهم تصميم گيري است.براي اين كه تصميم هاي مؤثري بگيريد ، بايد در مورد مسأله ياموقعيتي كه مي خواهيد راجع به آن تصميم بگيريد ، اطلاعات كافي داشته باشيد .
فشار هاي اجتماعي : ديدگاه و ارزش هاي اطرافيان ، خانواده ، دوستان و وسايل ارتباط جمعي بر افكار و تصميم هاي ما تاثير مي گذارند.
موقعيت ها : انسان ها ممكن است در يك موقعيت تصميمي بگيرندو در موقعيت ديگر يك تصميم متفاوت با قبل بگيرند. به عنوان مثال ، نوجواني كه اصلا تمايلي به مصرف سيگار ندارد، در يك موقعيت گروهي كه در آن هم سالان او اقدام به مصرف سيگار مي كنند و اجتناب او از مصرف سيگار را مسخره كرده و به حساب ضعف او مي گذارند ، ممكن است از سر لجبازي و اثبات ترسو نبودن خود اقدام به مصرف سيگار بكند .
روش هاي تصميم گيري
افراد مختلف به شيوه هاي متفاوتي تصميم مي گيرند . برخي افراد خيلي زودتصميم مي گيرندوبرخي نيزدربسياري ازموقعيت هاخيلي ديرتصميم مي گيرند.به طور كلي روش هاي تصميم گيري عبارتنداز:
تصميم گيري احساسي : در اين نوع تصميم گيري فرد براساس احساسات خود نسبت به يك موقعيت يا مسأله و نيز بر اساس پيش داوري هاي خود تصميم گيري مي كند .
تصميم گيري آني : فرد در يك لحظه و بدون تفكر زياد، تصميم مي گيرد.اين افراد درمورد پيامدهاي تصميم خود زياد فكر نمي كنند.
واگذاري تصميم به ديگران : اين قبيل افراد هميشه به كسي نياز دارند تا براي آنها تصميم بگيرد.
پشت گوش انداختن: اين افراد تصميم گيري را مرتب به تعويق مي اندازند تا زماني كه مجبور به تصميم گيري شوند.
تصميم گيري منطقي: اين نوع تصميم گيري بر اساس تجزيه و تحليل موقعيت(مشكل)،بررسي مزايا و معايب راه هاي مختلف و ارزيابي نقاط قوت و ضعف انتخاب هاي مختلف انجام مي شود .
مراحل تصميم گيري منطقي
1) مرحله ي باز شناسي:
اين مرحله شامل درك وبازشناسي نياز به تصميم گيري در يك موقعيت خاص است.معمولايك موقعيت يامشكل ماراوادار مي نمايد كه نيازبه تصميم گيري رادرك كنيم.گاهي ما موقعيت را نديده گرفته، در نتيجه ضرورت تصميم گيري را احساس نمي كنيم .
2) مرحله ي جمع آوري اطلاعات:
اين مرحله بسيار مهم است، زيرا ما بايد تمامي اطلاعات مربوط را در مورد موقعيت يا مشكل مورد نظرگرد آوري كنيم.
3) مرحله ي ارزيابي:
در اين مرحله مزايا و معايب انتخاب هاي مختلف و كل موقعيت را مورد ارزيابي قرار مي دهيم.
4) مرحله ي انتخاب:
در اين مرحله از بين راه هاي مختلف يكي را انتخاب مي كنيم .
5) مرحله ي اجرا:
در اين مرحله راه حل انتخاب شده را اجرا مي كنيم .
|