خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۳ تا ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار می‌شود. در گزارش زیر به همه تمهیداتی که تاکنون برای برپایی این نمایشگاه از جانب سه رکن اصلی برگزاری آن یعنی دولت، شهرداری تهران و تشکل‌های نشر اندیشیده شده است، پرداخته شده است.
ابتدا ضروری است به برخی آمارهایی که در پایان نمایشگاه بیست و نهم رقم خورد، نگاهی بیندازیم. بر اساس اعلام مسئولان این نمایشگاه، ۷۶ ارگان، سازمان و نهاد به عنوان همکاری کننده در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در سال ۹۵ حضور داشتند و در این دوره تعداد ۳۲۰۰ ناشر داخلی در ۱۶۶۰ غرفه به ارائه ۱۵۰ هزار عنوان کتاب پرداختند و ۶ هزار ناشر خارجی هم در ۱۳۰ غرفه به ارائه ۱۶۰ هزار عنوان کتاب خود، اقدام کردند.
آیا رکورد ۱۱۰ میلیارد تومانی فروش کتاب شکسته می‌شود؟همچنین در یک آمار رسمی، مجموع فروش کتاب در بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، رقمی بالغ بر ۱۱۰ میلیارد تومان اعلام شد که ۷۸ میلیارد تومان آن از طریق دستگاه‌های کارتخوان و مابقی به صورت نقدی و تعهدی بوده است.
واگذاری برخی امور اجرایی به بخش غیردولتی، تلاش برای تقویت استانداردهای نمایشگاهی، تقویت بُعد بین‌المللی، توجه به استفاده از ظرفیت‌های نمایشگاه کتاب در راستای تقویت دیپلماسی فرهنگی، تقویت جنبه نمایشگاهیِ نمایشگاه به جای جنبه فروشگاهیِ آن و برخی تلاش‌ها برای ساماندهی یارانه‌های این نمایشگاه را می‌توان از مهمترین وجوه ممیزه دوره بیست و نهم برگزاری آن عنوان کرد.
دوره اخیر نمایشگاه کتاب تهران طی سه جلسه و با محوریت آسیب‌شناسی میزان و نحوه تخصیص یارانه‌های نمایشگاه، بخش بین‌الملل آن، هویت بصری و چابک‌سازی ساختار نمایشگاه، مورد ارزیابی کارشناسانه قرار گرفت.
در مسائل مربوط به بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب، مقرر شد برای دوره بعدی (نمایشگاه کتاب ۹۶) حضور نمایندگی‌های ناشران خارجی در این رویداد، فروش رایت کتاب‌های ایرانی به ناشران خارجی و موضوع دیپلماسی فرهنگیِ این نمایشگاه تقویت شود.
تضمین‌هایی که برای حضور به ناشران خارجی داده شددر همین راستا، دعوت از نمایندگان ناشران خارجی برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران و تقویت حضور نمایندگی‌های ناشران خارجی در نمایشگاه سی‌ام مد نظر قرار گرفته است. همچنین مقرر شده است برای حضور موزعان ناشران خارجی در نمایشگاه هم مقرراتی وضع و در عین حال قوانین مشخصی درباره تخلفات ناشران خارجی تدوین وضع شود.
به هر روی و در شرایطی که ناشران خارجی انگیزه چندانی برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران ندارند و بیشتر از طریق نمایندگی‌های نشرشان در ایران برای پیگیری اهداف خود در بازار کتاب ایران بهره می‌برند، حل معضل کتب اُفست کتاب‌های خارجی، ضابطه‌مند کردن فعالیت موزعان این کتاب‌ها و مطلع ساختن ناشران آنها از شرایط حضورشان در نمایشگاه کتاب هم از جمله تضمین‌هایی بود که به ناشران خارجی جهت حضور در نمایشگاه سی‌ام داده شده است.
ثابت ماندن تعرفه غرفه‌ها برای دوره سی‌ام نمایشگاه کتابو اما آنچه تاکنون (۱۰اسفند ۱۳۹۵) برای برپایی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تدارک دیده شده است. شورای سیاستگذاری این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، در یکی از اولین مصوبات خود اعلام کرد که تعرفه‌های این نمایشگاه همانند نمایشگاه بیست و نهم خواهد بود و تغییر نخواهد کرد.
بر این اساس مقرر شد تعرفه‌های مربوط به غرفه‌ها، ثبت‌نام ناشران داخلی و خارجی، موزعان و نمایندگان ناشران داخلی و خارجی در سی‌امین دوره نمایشگاه کتاب تهران ثابت بماند و در واقع بر اساس تعرفه‌های نمایشگاه سال ۹۵ محاسبه شود.
شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب تهران همچنین مصوب کرد که تعرفه ناشران کشورهای اسلامی و ناشرانی که اقدام به انتشار منابع اسلامی می‌کنند، ۵۰ یورو برای هر مترمربع تعیین شود. این نرخ برای ناشران سایر کشورها ۸۰ یورو است و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های کشورها نیز برای هر متر مربع ۱۵۰ یورو پرداخت خواهند کرد. تعرفه حضور در بخش بازار جهانی کتاب نیز ۳۰ یورو برای هر مترمربع تعیین شده است.
واگذاری مسئولیت معاونت و ۷ کمیته اجرایی نمایشگاه به تشکلهادر دومین گام، شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب تهران، موضوع تفویض اختیار امور اجرایی آن را به بخش خصوصی و تشکل‌های نشر در دستور کار قرار داد و مقرر شد قائم مقام این نمایشگاه، نماینده دولت (مدیرعامل موسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران) باشد اما مسئولیت معاونت اجرایی نمایشگاه به تشکل‌های نشر سپرده شود.
در نهایت و پس از جلسه‌ای که میان اعضای دو تشکل صنفیِ اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران ایران (آشنا) برگزار شد، نماینده اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران ایران (آشنا) به عنوان معاون اجرایی این دوره از نمایشگاه کتاب تهران انتخاب شد و متعاقب این انتخاب و معرفی معاون اجرایی جدید نمایشگاه، مسئولیت ۷ کمیته اجرایی نمایشگاه کتاب هم به نمایندگان این دو تشکل صنفی سپرده شد.
آغاز ثبت‌نام ناشران خارجی در آستانه اتمام ثبت‌نام ناشران داخلیاما ثبت‌نام از ناشران داخلی برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران که از هفته گذشته (۳ اسفند) آغاز شده است، تا پایان وقت امروز (۱۰ اسفند) ادامه دارد و تاکنون بالغ بر ۱۲۰۰ ناشر در بخش‌های چهارگانه ناشران عمومی، ناشران دانشگاهی، ناشران کودک و نوجوان و ناشران آموزشی، کار ثبت نام خود را انجام داده‌اند. این ثبت نام، موقتی است چرا که پس از بررسی درخواست متقاضیان و داشتن شرایط اختصاص غرفه، پذیرش ناشران به اطلاع آنها خواهد رسید و تنها پس از اعلام متراژ غرفه و پرداخت صورتحساب خواهد بود که ثبت نام ناشران قطعی خواهد شد.
ثبت نام از ناشران خارجی اما با کمی تاخیر و از دیروز (۹ اسفند برابر با ۲۷ فوریه) آغاز شده و ناشران خارجی و نمایندگی‌های نشر تا ۲۵ اسفند (۱۵ مارس) فرصت دارند برای ثبت نام در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اقدام کنند. البته تعداد ۴۹ ناشر از طریق بخش پیش‌ثبت‌نام، تقاضای خود را برای حضور در این نمایشگاه ثبت کرده‌اند.
در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران و برابر مصوبه شورای سیاستگذاری نمایشگاه، نمایندگی‌های ناشران خارجی هم بایستی مجوز فعالیت خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت و یا اینکه پروانه فعالیت خود را از اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران یا شهرستان اخذ کرده باشند.
شعار نمایشگاه کتاب را شما انتخاب کنیددر تصمیمی که کمیته روابط عمومی سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اتخاذ کرده است، مقرر شد که شعار این دوره از نمایشگاه از طریق فراخوان عمومی و با مشارکت فعالان حوزه فرهنگ انتخاب شود. لذا علاقه‌مندان برای ارائه پیشنهادهای خود تا ۲۰ اسفند فرصت دارند شعارهای پیشنهادی خود را به آدرس الکترونیکی PR@tibf.ir ارسال کنند. هر فرد تنها می‌تواند دو شعار پیشنهاد دهد و به پیشنهاد برتر و منتخب هم جایزه‌ای نفیس اهدا خواهد شد.
اما از سوی دیگر، مسئولان شهرداری تهران هم دست به کار شده‌اند تا در دومین میزبانی مجموعه مدیریت شهری از بزرگترین رویداد فرهنگی سال، مشارکت جدی و آبرومندی داشته باشند. مجتبی عبدالهی معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در این باره به خبرنگار مهر گفت: هیچگونه مشکلی در ارتباط با برگزاری نمایشگاه کتاب در سال آینده در شهر آفتاب وجود ندارد و کار با قدرت و قوت تمام و برنامه‌ریزی دقیق در حال انجام است و یقیناً در این دوره هم خدمات خوب و ویژه‌ای به مردم کتاب‌دوست و به ویژه دانشجویان ارائه خواهد شد.
وعده برگزاری نمایشگاهی آبرومند از سوی مسئولان شهرداریهمچنین محمود صلاحی رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به خبرنگار مهر اعلام کرد: شهر آفتاب نواقص خود را برای میزبانی از نمایشگاه کتاب برطرف کرده و از جمله در موضوع فضای سبز این مجموعه شاهد تغییرات بسیاری خواهد بود. امکانات جانبی شهر آفتاب برای میزبانی از نمایشگاه کتاب در سال آینده بسیار فعال‌تر از سال قبل خواهد بود.
اما نمایشگاه کتاب تهران چند سالی است که میزبان یکی از کشورها به عنوان «مهمان ویژه» است. پس از افغانستان، عمان و روسیه (دوره‌های ببست و هفتم، بیست و هشتم و بیست و نهم) این بار ایتالیا برای حضور به عنوان چهارمین مهمان افتخاری در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اعلام آمادگی کرده است و در این راستا هم مسئولان مربوطه از این کشور با برگزاری نشستی خبری با حضور رسانه‌های ایران، برنامه‌های خود را برای حضور در سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران اعلام کردند.
آنها که چندی پیش به شهر آفتاب هم رفتند و از محل برگزاری نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران بازدید کردند، حضور کشورشان را به‌عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه کتاب تهران در سال ۲۰۱۷ بسیار مهم عنوان و اعلام کرده‌اند که در اردیبهشت با دست پر به تهران خواهند آمد.
آغاز برنامه‌های کشور مهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران از ۳ ماه قبلبه گفته «مائورو کنچاتوری» سفیر ایتالیا در ایران، یک کمیته هماهنگی برای اجرای برنامه‌های این کشور در نمایشگاه کتاب تهران، متشکل از نمایندگانی از «وزارت امور خارجه و همکاری‌های بین‌المللی ایتالیا»، «وزارت فرهنگ ایتالیا»، «مرکز کتاب و فرهنگ ایتالیا» و «سازمان ایچه» (مؤسسه گسترش بازرگانی ایتالیا) تشکیل شده است که همه این دستگاه‌ها با انجمن ناشران ایتالیا، همکاری مستقیم خواهند داشت و این انجمن بیشترین سهم را در اجرای برنامه‌های ایتالیا در نمایشگاه کتاب تهران بر عهده خواهد داشت.
این کمیته کار خود را از ۶ دسامبر ۲۰۱۷ (۱۶ آذر ۱۳۹۵) آغاز کرده و در همین روز (ماه‌ها قبل از شروع نمایشگاه کتاب تهران) اولین رویداد فرهنگی ایتالیا به مرحله اجرا درآمد که آن عملیات مرمت و حفاظت از آثار سایت پایگاه جهانی پاسارگاد بود.
«برگزاری کارگاه ترجمه از و به زبان ایتالیایی در مرکز فرهنگی شهر کتاب در تهران»، «معرفی نگارگری و مینیاتور در دو کشور ایران و ایتالیا با حضور تصویرگران ایتالیایی کتاب کودک در محل مؤسسه نمایشگاههای فرهنگی در تهران»، «برگزاری سمینار ایران‌شناسی در ایتالیا در مرکز داره‌المعارف بزرگ اسلامی در تهران»، «نشست فناوری دوجانبه بین ایران و ایتالیا توسط شهر علم ایتالیایی در ایران»، «برپایی نمایشگاهی از کتاب‌های خطی در حوزه نگارگری در کتابخانه ملی» و «برگزاری نمایشگاه عکس در حوزه باستان‌شناسی» از جمله برنامه‌هایی بوده که تاکنون ایتالیا در ایران برگزار کرده یا در دست برگزاری دارد.
۱۵ نویسنده معروف ایتالیایی در راه تهرانمساحت غرفه ایتالیا در سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران ۳۰۰ مترمربع خواهد بود که بخشی از این فضا به نمایش آثار ایتالیایی و بخشی هم برای فروش آثار نویسندگان ایتالیایی و همچنین آثار ترجمه شده از نویسندگان ایرانی به ایتالیایی، اختصاص خواهد یافت. بخش دیگری از فضا به ملاقات‌های اصحاب فرهنگ ایران و ایتالیا و بخشی هم برای ملاقات‌های دوجانبه ناشران دو کشور تخصیص می‌یابد. به علاوه، قرار است ۱۵ نفر از کسانی که در حوزه ساخت انیمیشن فعالیت دارند و همچنین تعداد ۱۵ نفر از نویسندگان، شاعران، رمان‌نویسان و مقاله‌نویسان در حوزه‌های تاریخ و فلسفه در نمایشگاه کتاب تهران حاضر شوند.
همچنین «مائورو کنچاتوری» سفیر ایتالیا در ایران با اشاره به اعتبار برنامه موسوم به «ROAD MAP» که در دیدارِ سال جاری میلادی روسای دو دولت ایران و ایتالیا در رم امضا شد، به خبرنگار مهر گفت که هیچ گونه خللی در اجرای برنامه‌های ایتالیا به عنوان میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران به وجود نخواهد آمد چرا که بیشترین توجه در این برنامه به ارتباطات فرهنگی صورت گرفته است.
۵۰ درصد تخفیف غرفه برای ناشران کشور مهمان ویژهدر همین حال شورای سیاستگذاری سی‌امین نمایشگاه بین‌الملی کتاب تهران برای تسهیل در حضور ناشران خارجی و به ویژه ناشران کشور مهمان این دوره (ایتالیا)، مصوب کرد ناشرانی که برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کنند و ناشرانی که از کشور میهمان در نمایشگاه کتاب تهران حضور می‌یابند، از ۵۰ درصد تخفیف غرفه بهره‌مند شد.
امیرمسعود شهرام‌نیا قائم مقام سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آخرین اقدامات انجام شده برای برگزاری هر چه باشکوه‌تر این نمایشگاه در اردیبهشت سال آینده، گفت: خوشبختانه ما مشکلاتی را که پارسال همین زمان در شهر آفتاب داشتیم، در حال حاضر نداریم و کمتر شاهد مسائلی هستیم که در بدو ورود به این مجموعه - که نمایشگاه در واقع کتاب افتتاح کننده فعالیت آن نیز بود - داشتیم و می‌بایست با عجله برطرف می‌شد.
وی افزود: البته در مورد فضاهای مسقف نمایشگاه کتاب، اتفاق جدیدی نیفتاده است و همان فضای دوره نمایشگاه بیست و نهم و البته فضاهای نیمه موقت یا به تعبیری نیمه دائمی است که ایجاد شده است. در مورد سالن U شکل شهر آفتاب هم که حرف و حدیث‌هایی در خصوص عدم واگذاری آن برای این دوره و استفاده از آن به عنوان بخش اداری شهر آفتاب وجود داشت، ما از دوستان شهرداری خواستیم که این مسئله به وجود نیاید و خوشبختانه آنها هم درخواست ما را پذیرفتند.
زیرساخت‌های ناکافی شهر آفتاب و عوارضی قم - تهران، چالش‌های اصلی این دورهقائم مقام سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از «همکاری تمام قد» مجموعه شهرداری تهران با مسئولان این نمایشگاه سخن گفت و با اشاره به لزوم حل چند مسئله جدی در رابطه با استفاده از شهر آفتاب برای نمایشگاه بدون فوت وقت، اضافه کرد: موضوع اصلی، احداث و تکمیل دسترسی از مبادی ورودی شهر آفتاب به این مجموعه است. مشکل اصلی مسئولان شهرداری در این رابطه، بحث جابجایی عوارضی اتوبان تهران - قم است که متاسفانه همکاری جدی از طرف وزارت راه در این خصوص انجام نشده است و این عوارضی کماکان برقرار است. این در حالی است که شهرداری تهران اعلام آمادگی کرده که هزینه‌های این کار را به طور کامل متقبل شود.
شهرام‌نیا در عین حال از دیدار خود با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در رابطه با مسائل مرتبط با نمایشگاه سخن گفت و تاکید کرد: آقای صالحی امیری قول پیگیری برای حل مشکل مربوط به دسترسی به شهر آفتاب و جابجایی عوارضی تهران - قم را در هیئت دولت انجام دهد. مسئله دوم ما در خصوص آماده‌سازی شهر آفتاب، تکمیل سازه‌های موقت است که در این خصوص هم شهرداری تهران قول همکاری جدی را به ما داده است و امیدواریم کسریِ سازه‌های موقت نمایشگاه هم تا پایان سال برطرف شود.
قول وزیر ارشاد برای گرفتن دستور برچیدن عوارضی قم از هیئت دولتوی درباره زمان تحویل مجموعه شهر آفتاب به مسئولان نمایشگاه کتاب تهران هم با توجه به تقویم نمایشگاهی این مجموعه، گفت: ما در توافقی که به صورت مکتوب و با اعتبار ۶ سال با شهرداری تهران امضا کرده‌ایم، بند مربوط به اجازه استقرار و فعالیت در شهر آفتاب را از ابتدای هر سال و با توجه به برگزاری نمایشگاه کتاب در اردیبهشت، گنجانده‌ایم. البته این، به معنی تحویل کامل مجموعه شهر آفتاب به ما نیست اما به نحوی خواهد بود که لطمه‌ای به فرآیند آماده‌سازی شهر آفتاب برای نمایشگاه کتاب وارد نکند.
قائم مقام سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در عین حال تاکید کرد: ما درخواست کرده‌ایم که زمینه حضور مسئولان اجرایی نمایشگاه کتاب تهران را به خصوص در رابطه با بحث گمرک نمایشگاه، از هفته آینده فراهم کنند که قرار شده است این مسئله امکانپذیر شود.
منبع: