دانشمندان هشدار می‌دهند که تغییرات آب و هوایی که ما تاکنون ایجاد کرده‌ایم تا ۵۰ هزار سال آینده همچنان تاثیرگذار خواهند بود.
به گزارش ایسنا و به نقل از اس‌ای، در فوریه ۲۰۰۰، پل کراتزن(Paul Crutzen) برای سخنرانی در برنامه بین‌المللی ژئوسفر-زیست کره در مکزیک برخاست و هنگامی که صحبت کرد، مردم متوجه هشدار وی شدند. او در آن زمان یکی از پراستنادترین دانشمندان جهان و برنده جایزه نوبل بود که روی مشکلات بزرگی نظیر حفره لایه ازن و اثرات یک زمستان هسته‌ای کار می‌کرد.
بنابراین خیلی جای تعجب نیست که کلمه‌ای که او به صورت بداهه مطرح کرد، جا افتاد و به طور گسترده‌ای شیوع یافت. این کلمه، آنتروپوسن(Anthropocene) بود که معرف یک دوره زمین‌شناسی جدید پیشنهادی بود که نمایانگر زمینی است که با تأثیرات بشر در دوران صنعتی دگرگون شده است.
ایده‌ی یک عصر زمین‌شناسی کاملاً جدید و خلق‌شده توسط انسان، سناریویی نگران‌کننده به عنوان زمینه‌ای برای اجلاس کنونی آب و هوای سازمان ملل موسوم به COP۲۸ است. تأثیر تصمیمات اتخاذ شده در این کنفرانس‌ها و سایر کنفرانس‌های مشابه، نه تنها فراتر از زندگی خود ما و فرزندانمان، بلکه شاید فراتر از زندگی جامعه بشری که ما آن را می‌شناسیم، محسوس خواهد بود.
آنتروپوسن پیشنهادی برای آغاز یک عصر جدید است. دورانی که سرآغاز تأثیر عمده فعالیت‌های انسان بر اکوسیستم و ساختار زمین‌شناختی سیاره ماست. البته تاکنون کمیسیون بین‌المللی چینه‌شناسی و اتحادیه بین‌المللی زمین‌شناسی، آن را به عنوان یک اصطلاح به عنوان بخشی از دوران‌های زمین‌شناختی به رسمیت نشناخته‌اند.
در هر حال، به کار بردن واژه آنتروپوسن اکنون رایج شده است، اما زمانی که کراتزن برای اولین بار آن را مطرح کرد، این هنوز یک پیشنهاد بدیع بود. کراتزن در حمایت از واژه ابداعی خود به بسیاری از علائم نظیر جنگل‌زدایی عظیم، رشد قارچ گونه سدها در رودخانه‌های بزرگ جهان، صید بیش از حد، چرخه نیتروژن سیاره تحت تاثیر استفاده از کود و افزایش سریع گازهای گلخانه‌ای اشاره کرد.
در مورد خود تغییرات آب و هوایی یا اقلیمی، زنگ‌های خطر و هشدار قطعا به صدا درآمده‌اند. میانگین دمای سطح جهان از اواسط قرن بیستم حدود نیم درجه افزایش یافته بود. اما همچنان در حد معمول پس از عصر یخبندان بود.
در هر حال در میان بسیاری از مشکلات نوظهور، آب و هوا یکی از مشکلات آینده به نظر می‌رسید. کمی بیش از دو دهه بعد، آینده فرا رسید و تا سال ۲۰۲۲، دمای کره زمین نیم درجه دیگر افزایش یافت. گفتنی است که ۹ سال گذشته گرم‌ترین دوران از زمان شروع ثبت داده‌ها بوده است و در سال ۲۰۲۳ رکوردهای آب و هوایی نه تنها شکسته، بلکه فروپاشیده است.
تا سپتامبر امسال ۳۸ روز میانگین دمای جهانی به میزان ۱.۵ درجه سانتیگراد از دمای قبل از صنعتی شدن فراتر رفته که حد ایمن گرمایش تعیین شده توسط کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا(UNFCCC) در توافقنامه پاریس است. در سال‌های گذشته این اتفاق نادر بوده و قبل از سال ۲۰۰۰ این نقطه عطف هرگز ثبت نشده بود.
با این جهش دما، امواج گرما، آتش‌سوزی‌های جنگلی و سیل‌های بی‌سابقه به‌وجود آمدند که توسط سایر اقدامات انسانی تشدید شدند.
این افزایش دما تا حدی به دلیل افزایش بی‌وقفه گازهای گلخانه‌ای بوده است، زیرا سوخت‌های فسیلی همچنان پرمصرف‌ترین شکل از انرژی توسط انسان هستند. زمانی که کراتزن در مکزیک صحبت می‌کرد، سطح کربن دی اکسید جو زمین حدود ۳۷۰ قسمت در میلیون(ppm) بود که همان زمان هم از ۲۸۰ ppm قبل از صنعتی شدن بیشتر بود. این عدد اکنون حدود ۴۲۰ ppm است و با نرخ حدود ۲ ppm در سال بالا می‌رود.
تا حدودی، گرم شدن هوا ناشی از تمیزتر شدن آسمان در چند سال گذشته، هم در خشکی و هم در دریا به لطف مقررات جدید است که نیروگاه‌های قدیمی و سوخت‌های غنی از گوگرد کثیف را حذف می‌کند. بنابراین همین‌طور که آلودگی صنعتی از بین می‌رود، انرژی بیشتری از جانب خورشید از جو عبور می‌کند و گرمایش بیشتری حاصل می‌شود.
همچنین آینه‌های منعکس کننده گرما در سیاره ما در حال کوچک شدن هستند، زیرا یخچال‌ها و یخ‌های قطب شمال و جنوب طی سال‌های گذشته به سرعت در حال آب شدن هستند.
افزایش شدید متان در جو که یک گاز گلخانه‌ای بسیار قوی‌تر از کربن دی اکسید است، از سال ۲۰۰۶ به نظر می‌رسد که از افزایش پوسیدن پوشش گیاهی در تالاب‌های گرمسیری در یک جهان در حال گرم شدن منشأ می‌گیرد.
این آخرین مورد، گرمایش زمین را به سطوحی می‌رساند که برای حدود ۱۲۰ هزار سال تجربه نکرده بود. بنابراین با تأثیرگذاری موارد مختلف مطرح شده، گرمایش بیشتری در طول قرن‌های آینده در افق وجود دارد.
مطالعه اخیر در مورد تأثیرات این گرمایش بر روی یخ‌های قطب جنوب نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران باید برای چندین متر افزایش سطح دریا در قرن‌های آینده آماده باشند، زیرا نبض گرما در اقیانوس‌ها پخش می‌شود تا یخ‌های قطبی بزرگ را تضعیف کند.
این مورد حتی در خوشبینانه‌ترین حالت که انتشار کربن دی اکسید به سرعت کاهش یابد، باقی می‌ماند. اما انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان به شدت در حال افزایش است و تأثیرات آب و هوایی آن عمیق‌تر می‌شود.
کنترل‌ها مختل شده است
برای اینکه ببینیم این موضوع چگونه در مقیاس زمانی زمین‌شناسی تاثیرگذار است، باید از دریچه آنتروپوسن نگاه کنیم. یک سامانه سیاره‌ای متعادل با تغییرات منظم و چند هزار ساله در چرخش و مدار زمین، الگوهای گرم و سرد را برای میلیون‌ها سال کاملاً کنترل کرده است.
اکنون به طور ناگهانی، این سامانه کنترلی توسط یک تریلیون تن کربن دی اکسید که در کمتر از یک قرن به جو زمین تزریق شده، تحت تأثیر قرار گرفته است.
مدل‌سازی این اثرات نشان می‌دهد که این الگوی آب و هوایی جدید و ناگهان مختل شده برای حداقل ۵۰ هزار سال و احتمالاً بسیار بیشتر ادامه خواهد یافت. این بخش بزرگی از تغییر اساسی و غیرقابل برگشت سیاره ماست که با برخی از رویدادهای بزرگ تغییر آب و هوا در تاریخ عمیق زمین قابل مقایسه است.
بنابراین باید دید آیا اجلاس ویژه آب و هوای سازمان ملل با وجود تسلط منافع سوخت‌های فسیلی، تفاوتی ایجاد خواهد کرد؟ در هر صورت، دستیابی به انتشار صفر خالص کربن و تثبیت آن اولین گام بسیار مهم است.
برای بازیابی آب و هوای بهینه برای بشریت و برای رشد حیات در مجموع، انتشارات منفی مورد نیاز است تا کربن را از جو و سیستم اقیانوسی خارج کند، چرا که در غیر این صورت، برای نسل‌های آینده، چیزهای زیادی در خطر است.
منبع: ایسنا