همگام با فرزندان در یادگیری

هر انسانی در زندگی براساس عاداتی که آموخته است رفتار می‌کند. عادت‌ها تمام جنبه‌های زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. یک انسان آگاه همیشه در صدد این است که از عادت‌های مطلوب خود درجهت رسیدن به موفقیت استفاده و از عادات نامطلوب و مخرب دوری گزیند. شاید تغییر عادات به راحتی صورت نگیرد ولی هیچ تلاشی نیست که پایان ثمربخشی نداشته باشد.
در زمینه‌های تحصیلی، دانش آموزان دارای عادت‌های نامطلوبی هستند که می‌تواند منجر به افت تحصیلی آن‌ها شود. در صورتی که اگر بتوانند این شرایط مخرب را تغییر دهند به بازدهی بیشتری دست می‌یابند. حال اگر با یک دانش‌آموزی که دارای چنین عاداتی در امر تحصیلش می‌باشد، مواجه شدیم و در مورد تغییر عادت منفی اش به او متذکر شویم ، می‌گوید: «من عادت کردم»،
«نمی‌توانم عادتم را ترک کنم»و...
حال این سوال پیش می‌آید چگونه فرزند خود را تشویق نماییم تا در صدد تغییر عادت نامطلوب خود برآید.
قبل از هراقدام می‌بایست:
1- دانش‌آموز به وجود آن عادت پی برده باشد و آن را به عنو ان یک عادت منفی قبول داشته باشد.
2- خود را به خاطر داشتن عادت نامطلوب محکوم وسرزنش نکند.
3- عادت تکرار شونده خود را تعریف کند. «هر چقدر دانش‌آموز شناخت بیشتری بر عادت منفی خودش داشته و اثر آن را بر روند تحصیلی خود کشف کرده باشد، برای ترک آن اقدام بیشتری انجام میدهد».
فرایند تغییر باید براساس مراحل زیر انجام گیرد:
"کرت لوین" فرایندی را در زمینه تغییر مطرح کرده است، که به شرح زیر می‌باشد:
مرحله اول: خروج از انجماد
نیاز به تغییر زمانی است که رفتار دانش‌آموز با عدم تایید مواجه می‌شود، یا نتایج مطلوبی را در بر ندارد. در این صورت فرد انگیخته می‌شود که تغییر ایجاد کند. این جریان را «خروج از انجماد» گویند. فرد احساس تغییر را حس می‌کند.
برای خروج از انجماد می‌بایست :
1- دانش‌آموز سعی کند از اموری که در صدد تغییر آن است خود را دور سازد
2- اگر در این زمینه از طرف کسی حمایت می‌شده آن حمایت را تضعیف کند.
3- بی ارزش شمردن کارهایی که همراه با عادت نامطلوب انجام می‌داده. در نتیجه انگیزش برای تغییر پیدا می‌کند.
4- یک رابطه بین تغییر خود با پاداشی که براساس تغییر کسب خواهد کرد، ایجاد کند. « این پاداش می‌تواند براساس کسب احساس رضایت درونی باشد، یا بر اساس نتایج مشاهده شده مطلوب که منجر به تشویق از طرف دیگران می‌شود».
مرحله دوم: تغییر کردن
الف) دراینجا فرد کاملاً آماده است تا تغییر کند و رفتارهای جدید و مناسب را جایگزین کند.
1- دانش‌آموز دراین مرحله می‌تواند رفتار جدید را براساس توصیه‌هایی که به او شده و دریافت پاداشی که براساس انجام رفتار مطلوب به او گوشزد شده است، جایگزین کند.
2- یا می‌تواند رفتار خود را با رفتار کسی که از نظرش فرد موفقی می‌باشد و قابل قبول است، همانندسازی کند. می‌تواند از رفتار مطلوب فرد دیگری که مناسب با رفتاری که تمایل به کسب آن را دارد، الگوسازی کند و از تجارب آن‌ها استفاده کند.
ب) در اینجا دانش‌آموز سعی در درونی کردن رفتار می‌کند. فرد کاملاً رغبت دارد تا رفتار مطلوب را یاد بگیرد و احساس رضایتمندی از این تغییر دارد.
مرحله سوم: تثبیت کردن
زمانی که یادگیری رفتار مطلوب در فرد درونی می‌شود می‌توان گفت تثبیت شده است و دانش‌آموز می‌بایست درصدد حفظ رفتارمطلوب برآید.
خود کنترلی در امر تغییر عادات نامطلوب
زمانی که دانش آموز درصدد این است که عادت‌های نامطلوب خود را دگرگون سازد و از شیوه‌های تغییر رفتار استفاده کند، این عمل را "خود کنترلی" می‌گویند.
(رابینز 1991) معتقد است زمانی که افراد رفتار خود را کنترل می‌کنند به طوری که کنترل از سوی معلم، والدین، مشاور و... کاهش می‌یابد این عمل را خود کنترلی( خود مدیریتی) می‌نامند.
مراحل زیر را به منظور خودکنترلی در عادات نامطلوب به فرزندان خود توصیه کنید:
1- باید کمک کرد به فرزندان تا عادت نامطلوب خواستار تغییر را، در ابتدا مشخص و سپس به گونه ای که عملی و قابل اندازه گیری باشد، بیان کند. به طوری که مشخص شود تکرار رفتار نامطلوب در چه حدی است و در چه زمانی بروز پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود که پیشرفت خودشان را بتوانند اندازه بگیرند.    
2- تعهد نامه ای در خصوص رفتاری که می‌خواهند تغییر دهند، با هم تهیه کنید . به طور مثال: (من از امروز شروع به درس خواندن می‌کنم) این یک گفته نامشخص است باید به نحوی بیان کنند که بتوانند آن را اندازه گیری کنند.
می‌توان این گونه گفت: (روزی 4 ساعت مطالعه می‌کنم). در این امر می‌توانند هدف خود را به صورت تعهد نامه با مشاور در میان بگذارند.
3- به آن‌ها توصیه کنید عوامل و شرایطی که منجر به تقویت رفتار نامطلوبشان می‌شود را کنترل کنند. به طور مثال زمانی که در حال مطالعه هستند آنچه را که منجر به حواس پرتی می‌شود را در مکانی قرار دهند که در دسترس‌شان نباشد، اگر وسوسه شدند و به آن مراجعه کردند، خود راجریمه کنند.
4- رفتار مطلوب مدنظر گرفته شده باید واقع‌بینانه باشد و برای رسیدن به موفقیت پاداشی را برای خود درنظر بگیرند.
با توجه به مواردی که گفته شد و قدرت خلاقیت شما در به کارگیری موارد گفته شده می‌تواند عادت‌های نامطلوب فرزندتان را درجهت رسیدن به موفقیت‌های پیروزمندانه کاهش دهد.

واحد مشاوره دفتر مرکزی مبتکران