|
اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه‌مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها پرسش می كنند كه چگونه مطالعه كنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی كنیم؟ صبح زود مطالعه كنیم یا شب هنگام؟ با صدای بلند مطالعه كنیم یا به آهستگی مطالب را مرور كنیم؟ پیشكسوتان فرهنگی نیز با توجه به تجربیات و روش‌های علمی شیوه‌هایی را توصیه می كنند.
مطلب زیر از كتاب زمینه روانشناسی "هیلگارد" تهیه شده كه می تواند پاسخگوی برخی از پرسش‌های مربوط به شیوه‌های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می كنیم:
اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشی، یادگیری و حافظه است. در این جا با تكنیك " PQRST" ( كه مخفف آن در زبان لاتین، " Preview " مرور اجمالی، " Question " سوال، " Read " خواندن، "Self-recitation" تلقین و تكرار " Test" آزمون است) آشنا می شوید.
مرحله P (مرور اجمالی):
در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر كل مطالب مورد مطالعه كنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا كنید. این كار را می توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عكس‌های آن انجام داد.
مهمترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است كه می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یك از نكاتی كه در این خلاصه آمده است تامل كرد. خواه نا خواه به ذهنتان خطور می كند كه باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا كرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید كلی نسبت به عناوین فصلها و نحوه سازماندهی آنهاست.
مرحله Q (پرسش كردن):
عناوین اصلی مطالب را به یك یا چند پرسش تبدیل كنید؛ پرسش‌هایی كه با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: " مطالب عمده ای كه مولف می خواهد در این گفتار بیان كند، چیست؟ "
مرحله R (خواندن):
در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بكوشید جواب پرسش‌هایی را كه در مرحله Q مطرح كرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه كه در دست مطالعه دارید تامل كنید و آن را به مطالب دیگری كه می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه‌ها یا عبارات كلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست 10 الی 15 درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است كه واژه‌ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور كنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب كلیدی آن را نخوانده‌اید یادداشت بر ندارید این كار كمك می كند اهمیت نسبی هر نكته را دریابید.
مرحله S (تلقین و تكرار):
پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بكوشید تا نكات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را كه در آن مطرح شده است از حفظ بیان كنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان كنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این كار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این كار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله كنید تا مطمئن شوید كه آنها را درست و كامل به یاد آورده‌اید. با تكرار یا از بركردن مطالب، متوجه می شوید كه چه چیزهایی را به خاطر نسپرده‌اید. این كار به شما كمك می كند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی كنید. پس از آنكه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به كار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یك فصل اعمال كنید.
مرحله T (آزمون):
پس از پایان مطالعه یك فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و كل مطالب فصل را مرور كنید. بنابراین یادداشت‌های خود را دوره كنید و ببینید كه آیا نكات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بكوشید تا دریابید كه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممكن است برای یافتن مطالب و نكات كلیدی به كل فصل مراجعه كنید و در این مرحله باید خلاصه فصلها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موكول كرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.
پژوهشهای انجام شده نشان می دهد كه روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای كه بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تكرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ كردن فعالانه مطالب صرف كنید.
بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می كند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود كه كل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی كنید خوب است به اهمیت تلقین و تكرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول كنید.
|