از روشهاي صحيح مطالعه چه مي دانيد؟
زماني که صحبت از يادگيري و مطالعه مي شود، اولين و مهمترين مساله اي که بايد در ذهن داشته باشيد اين است که در اين زمينه بايد بين مهارتهاي مطالعه، تکنيکهاي مطالعه و روش هاي مطالعه تمايز قايل شد.
مهارتهاي مطالعه شامل توانايي يادگيرنده براي يک مطالعه موفقيت آميز است که نقش بسيار موثري در يادگيري افراد دارد براي مثال توانايي تمرکز، درک دقيق و درست مفاهيم و همچنين توانايي به خاطر آوردن آنچه که قبلا آموخته شده است(يادآوري) از اصول اساسي مهارتهاي مطالعه است. البته مهارتهاي مطالعه را نبايد با تکنيکهاي مطالعه و يا روشهاي مطالعه اشتباه گرفت. براي درک تفاوت بين اين سه مورد به اين مثال توجه کنيد:
بين مهارتهاي مطالعه، تکنيکهاي مطالعه و روش هاي مطالعه تمايز اساسي وجود دارد
يک بازيکن فوتبال را در ذهن مجسم کنيد. براي اينکه اين فرد تبديل به يک بازيکن حرفه اي فوتبال شود لازم است که ابتدا مهارتهاي اوليه و اصلي را در زمينه هاي پاس دادن، هد زدن، دريبل کردن و ... کسب کند تا در مرحله بعدي بتواند تکنيکهاي يک بازي دسته جمعي مانند فوتبال را بياموزد. تازه بعد از يادگيري اين مهارتهاست که او مي تواند در زمينه تکنيکها و روشهاي فوتبال تبحر يابد. بنابراين مهارتهايي مانند پاس دادن و دريبل کردن و ..را مي توان با مهارتهاي مطالعه مورد قياس قرار داد و از طرف ديگر تکنيکها و روشهاي مورد استفاده يک بازيکن فوتبال را با تکنيکها و روشهاي مطالعه مقايسه کرد.
تکنيکهاي مطالعه نيز به سه گروه عمده برنامه ريزي، نظارت و ارزشيابي و نظم دهي تقسيم مي شود. که البته در اين مقاله قصد نداريم به توضيح مفصل تکنيکهاي مطالعه بپردازيم بلکه تمرکز بيشتر ما بر روي روشهاي مطالعه خواهد بود. روشهاي يادگيري روشهايي هستند که با آموختن آنها ميتوان به يادگيرندگان کمک کرد تا نسبت به يادگيري و تفکر خود آگاهانه عمل کنند و در برخورد با تکاليف مختلف يادگيري از روشهاي مفيد استفاده کنند. در ادامه سه روش پس ختام، کاپس و مردر به شما نوجوانان عزيز آموزش داده مي شود.
روش پس ختام بر سه اصل مهم سازمان دهي، بسط معنايي و تمرين بازيابي استوار است و دلايل عمده موفقيت آن توجه به همين اصول نظري است.
روش پس ختام
اين روش يکي از روشهاي موفق مطالعه و يادگيري ويژه متون درسي و علمي است که از سرواژه اول شش مرحله اين روش مطالعه يعني پيش خواني، سوال کردن، خواندن ، تفکر، از حفظ گفتن و مرور کردن گرفته شده است.
پيش خواني
در اين مرحله مقدمه يا توضيحات مقدماتي، هدفها، تيترهاي اصلي و فرعي، خلاصه و جملات مقدماتي يا جملات موضوعي پاراگرافها مورد مطالعه قرار مي گيرد.
سوال کردن
در اين مرحله براي هر قسمت يا هر فصل از کتاب که مي خوانيد و در رابطه با هدفي که از مطالعه داريد سوال هايي را طرح مي کنيد. يکي از راههاي انجام اين کار آن است که عنوان ها را به سوال تبديل کنيد.
خواندن
در اين مرحله موضوع را با دقت و به طور کامل بخوانيد. به هنگام مطالعه سعي کنيد سوالهايي را که در مرحله قبل مطرح کرديد جواب دهيد.
تفکر
در اين مرحله سعي کنيد با انديشيدن درباره مطالبي که مي خوانيد آنها را بفهميد و به آنها معني دهيد مثلا آنچه را که مي خوانيد با مطالبي که قبلا يادگرفته ايد ربط دهيد.
از حفظ گفتن
پس از خواندن هر قسمت سعي کنيد مطالب مهم آن را به ياد آوريد و براي خود بازگو کنيد. از حفظ گفتن به شما کمک مي کند تا بر درک خود نظارت کنيد و از اين طريق بر شما معلوم مي شود که چه قسمتهايي را خوب ياد نگرفته و بايد از اول بخوانيد.
مرور کردن
منظور از مرور کردن اين است که تمام مطالب خوانده شده را مجددا مرور يا بازبيني کنيد. بهترين راه مرور اين است که بدون مراجعه به متن، سوالهاي مهم مربوط به آن را جواب دهيد.
با توجه به توضيحات بالا اين روش بر سه اصل مهم سازمان دهي، بسط معنايي و تمرين بازيابي استوار است و دلايل عمده موفقيت آن توجه به همين اصول نظري است.
روش کاپس
روش پس ختام براي مطالعه متن هاي علمي و درسي بسيار مناسب است اما روش کاپس براي مطالعه متن هاي ادبي کاربرد دارد. براي استفاده از اين روش در مطالعه متن هاي ادبي بايد به چهار دسته از سوالات پاسخ داد:
1- چه کساني شخصيت هاي اين داستان هستند؟
2- چه چيزي هدف اين داستان را تشکيل مي دهد؟
3- چه مشکلي رخ داده است؟
4- چگونه مشکل حل مي شود؟
روش مردر
روش مردر صورت جديدتر و تکميل يافته تر روش پس ختام است و از نظريه ها و پژوهشهاي روان شناسي خبرپردازي مشتق شده و لذا جنبه شناختي آن بيشتر است. اين روش شامل مراحل زير است:
حال و هوا
منظور اين است که پيش از شروع مطالعه و يادگيري حال و هواي آن را پيدا کنيد يعني سرحال و آماده يادگرفتن باشيد و تا پايان مطالعه آن حالت را حفظ کنيد.
درک و فهم
در اين مرحله بکوشيد تا آنجا که ممکن است مطالبي را که مي خوانيد به طور عميق درک کنيد، از کم و کيف و فهم خود آگاه شويد و بخشهايي را که خوب نمي فهميد علامتگذاري کرده تا درمراحل بعدي مجددا به سراغ آنها برويد.
يادآوري
در اين مرحله آنچه را که از قبل خوانده و فهميده ايد به يادآوريد و از راهبردهاي تفسير، تفکر و تحليل مفاهيم استفاده کنيد.
کشف و هضم
در اين مرحله به قسمتهايي که قبلا خوانده ايد و نفهميده ايد مراجعه کنيد و به يادگيري آنها بپردازيد . به اين ترتيب به کشف آنچه که نفهميده ايد پرداخته و به سازمان بندي مطالب بپردازيد.
بسط و گسترش
مطالبي را که مي خوانيد بسط و گسترش دهيد يعني به آنها شاخ و برگ دهيد و آنها را به مطالبي که قبلا آموخته ايد ربط دهيد.
مرور کردن و پاسخ دادن
فعاليت اصلي مرور کردن به يادآوري آموخته ها، توجه به نکات مهم و سعي در پاسخ دادن به سوالهاي قبلا طرح شده و تمرکز کردن بر هدفهاي يادگيري است. هدف عمده اين مرحله از يادگيري رفع نواقص راهبردهاي مطالعه براي کاربردهاي آتي است. در اين مرحله همچنين سعي کنيد تا اشتباهاتي را که در امتحان مرتکب شده ايد تحليل کنيد و براي يادگيري آنها راهبردهاي ديگري برگزينيد.