|
نخستین تجربه‌های کتابخوانی کودک در خانه شکل می گیرند و ماندگارترین تأثیر را بر او به جای می گذارند. نیازی نیست صبر کنید فرزندتان به ۴ یا ۵ سالگی برسد تا نخستین کتاب را در اختیار او قرار دهید. به نظر روان شناسان، حتی در کوچولوهای ۶ ماهه هم می توان علاقه به کتاب را پدید آورد. لازم نیست كتاب را بخوانید، کافی است زمان مناسبی را صرف ورق زدن کتابی مصور به همراه کودک و تعریف داستان و شرح تصاویر آن سپری کنید.
در یک پژوهش، نتایج جالبی درباره ی تأثیر کتابخوانی بر جنین به دست آمده است. در این پژوهش، مادری باردار کتابی را بارها در موقعیت های مختلف برای جنین ۶ ماهه ی خود خواند. پس از تولد نوزاد مشاهده شد که خواندن همان کتاب از سوی مادر یا حتی افراد دیگر، به روشنی سبب آرام شدن آهنگ تپش قلب و شیر خوردن کودک می شود.
یکی از مؤثرترین روش ها برای آموزش مهارت های کتابخوانی به کودکان، این است که در خانه محیطی فراهم سازیم که آنها را به کتاب خوانی تشویق کند.در زیر پیشنهاد هایی برای تشویق کودکان به خواندن ارائه شده است:
* برای شكوفایی ذوق كتاب خوانی در كودكان، باید نشان دهید كه خودتان به كتاب و مطالعه علاقه دارید. حتی اگر کتابی در دسترس ندارید، روزنامه و مجله
* بخوانید. با علاقه کتاب بخوانید و سعی کنید الگوی خوبی برای فرزندانتان باشید. اگر شما بیش از اندازه تلویزیون تماشا کنید، نمی توانید انتظار داشته باشید فرزندتان علاقه ای به مطالعه نشان دهد.
* داشتن کتاب در خانه بسیار اهمیت دارد، اما مهمتر از آن این است که والدین برای استفاده ی کودکان از این کتاب ها برنامه‌ریزی کنند. به نظر کارشناسان بهترین روش، اختصاص مکانی ویژه برای کتابخوانی است.اگر امكان این كار وجود ندارد، حتی یک گوشه از اتاق هم می تواند به کتابخانه یا مکان کتاب خوانی اختصاص یابد. مهمترین مسئله این است که کودک به اهمیتی که شما به کتاب و کتابخوانی می دهید پی ببرد و حس کند. می توانیم با استفاده از کوسن، صندلی، بالش و پشتی این مکان را برای استفاده ی کودکان راحت تر كنیم.
* زمان مشخصی را تعیین کنید که همه ی اعضای خانواده به این مکان بیایند و با هم کتاب بخوانند. هر روز ۱۵ دقیقه برای کتابخوانی جمعی کافی است. در بیشتر خانواده ها بهترین زمان كتاب خوانی، پس از خوردن شام و شستن ظرف هاست. در این ۱۵ دقیقه، خانواده ها به جای کتابخوانی، می توانند برای هم قصه بگویند یا درباره ی کتاب ها، شعرها و داستان های دوران کودکی خود با هم گفت و گو کنند. در واقع، زبان گفتاری پایه ای محکم برای کتابخوانی ایجاد می کند. اختصاص ۱۵ دقیقه "زنگ کتاب" در هر روز در درجه ی اول اهمیت و چگونگی برنامه در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد.
* با توجه به امکانات خانواده، کتاب تهیه کنید. بکوشید بخشی از بودجه ی ماهانه را به خرید کتاب اختصاص دهید، حتی اگر در حد یک کتاب کوچک ارزان قیمت باشد که هر دو ماه یک بار توان خریدش را دارید.
* همراه بردن فرزندتان به کتابخانه یا نزد کتابدار روش خوبی برای آشنا کردن وی با کتاب است. کودک در تلاش برای پیروی از الگوی پدر و مادر، با اشتیاق بیشتری به خواندن روی می آورد. می توانید او را در کتابخانه ای مناسب نیز عضو کنید و گاه گاه برای خرید کتاب با خود به کتاب فروشی و نمایشگاه کتاب ببرید.
* اگر کتابخانه ای در خانه درست کرده‌اید، یک قفسه ی هرچند کوچک از آن را به فرزند خود اختصاص دهید. به این ترتیب، علاوه بر شاد کردن و احترام گذاشتن به فرزند تان، ارزش و اهمیتی را که به کتاب خواندن او می دهید، به وی نشان می دهید. این قفسه ی کتاب، مانند خود کودک به سرعت رشد می کند و فرزند شما به تدریج، گنج های خود را در آن گرد می آورد.
* از هر فرصتی برای نشان دادن اهمیت کتابخوانی و سرگرم کننده بودن آن استفاده کنید. مثلاً با هدیه دادن کتاب، کارت عضویت کتابخانه، اشتراک مجله به کودک یا كتاب خواندن هنگام آشپزی.
* فعالیت هایی شاد و جالب در زمینه ی خواندن ترتیب دهید. می توانید در خانه مسابقه ای برگزار کنید: هر یک از اعضای خانواده کتابی بخوانند و در روز معینی برای دیگران بازگو کنند. بهترین راوی برنده خواهد بود. یا همه ی شرکت کنندگان، یک کتاب را بخوانند و در پایان هفته از یکدیگر درباره‌ی آن بپرسند.
* با همسایگان خود حرف بزنید و قرار بگذارید یک روز از هفته یا ماه را روز كتاب كودكان محله اعلام كنید. کودکان می توانند در این روز درباره ی کتاب های مورد علاقه ی خود و چیزهایی که در کتاب ها برایشان جالب بوده است، گفت و گو و تبادل تجربه کنند، تبادل کتاب داشته باشند، یا خود را به شکل شخصیت های محبوبشان در داستان ها درآورند و بازی کنند. می توانند باهم قرار بگذارند داستانی را بخوانند و هفته‌ی بعد، آن را به شکل نمایش برای پدر و مادرها اجرا کنند.
* به همراه فرزندتان كتابی درست کنید. عکس‌های مورد علاقه ی او، تصاویر جالب مجله ها، گل ها و حیواناتی که از تکه های پارچه بریده اید و آدمک های کاغذی را در دفترچه ای کاغذی یا پارچه ای بچسبانید و نخستین کتاب مصور او را بسازید. کودک با مشاركت در این کار علاقه ای دو چندان به کتاب خواهد یافت.
* پیش از آن كه فرزندان شما خواندن بیاموزند، برای او كتاب بخوانید. خواندن کتاب باید هر روز در زمانی مشخص انجام شود. بهترین زمان برای خواندن کتاب شب ها پیش از خواب کودک است. قوه ی تخیل در این زمان بهترین وضعیت را دارد و کودکان می توانند روز خود را با آرامش به پایان برسانند. خوب است این کار برای کودک به عادت پیش از خواب تبدیل شود. اما در طول روز هم اغلب پیش می آید كه كودك می خواهد همان لحظه كتابی را برایش بخوانید. در این صورت اگر فرصت دارید، از پیشنهاد او استقبال کنید. او را روی زانوی خود بنشانید یا در حالی که در رختخواب دراز کشیده است کنار وی بنشینید و برایش کتاب بخوانید. به جز لذت گوش سپردن به داستان، این تماس نزدیک و شنیدن صدای شما، به فرزندتان آرامش می دهد.
کتاب مناسب کودک کتابی است که والدین هم از خواندن آن لذت ببرند. آشکار است که هرکس علایق و نظرات خود را دارد، اما هنگام انتخاب کتاب برای کودک باید به سلیقه و علاقه ی خود او بیشترین توجه را داشت. اغلب با مطالعه ی خلاصه ی كتاب می توانید تصمیم گیری درستی انجام دهید.
در هر حال باید از زیاده روی پرهیز کرد. اگر بیش از اندازه بر خواندن پافشاری کنید، ممکن است کودک پس بزند و واکنشی وارونه نشان دهد. هرگز نباید کودکان را وادار به کتاب خواندن کرد. برخی از والدین بدون آن که مستقیماً بگویند، در عمل به گونه ای این احساس را در کودک خود پدید می آورند که تا خواندن یاد نگیرد، او را دوست نخواهند داشت. این روش بسیار خطرناک است. هرگز نباید از مطالعه به عنوان جریمه استفاده کرد. برعکس، می توان از آن به عنوان جایزه بهره برد. تنها در این صورت است که کودکان با دنیای کتاب و کتابخوانی به عنوان دنیایی زیبا و دوست داشتنی آشنا خواهند شد.
|