هزار ساعت مطالعه در صف نانوایی و اتوبوس

این افراد هنگامی که بار سفری چند روزه را هم می بندند، چند کتاب هم در کنار اسباب سفر و لوازم ضروری جا می کنند تا در فرصت های سفر از کتاب خواندن بی بهره نباشند، هرچند ممکن است چنین فرصتی با آنان یار نباشد.
شاید ما هم از آن دسته افراد باشیم که از به دست گرفتن کتاب در معابر عمومی و مطالعه آن در خیابان و مترو خجالت بکشیم و ترجیح بدهیم تا خود را با گوشی موبایل سرگرم کنیم ولی هنوز هستند کسانی که برای یادگیری از هر فرصت و زمانی استفاده می کنند تا از قافله علم عقب نیفتند.
یکی از این افراد که امروزه کمتر هم پیدا می شود، حجت الاسلام سیدجواد بهشتی است، اهل تبلیغ و نویسندگی و البته از اهالی کاشان و دست روزگار امروز او را مشاور وزیر آموزش و پرورش کرده است.
گفت و گو با خدا، فرهنگنامه نماز برای کودکان و نوجوانان، خاطران حجت الاسلام محسن قرائتی، شیوه های دعوت به نماز، درسنامه تربیتی دعوت، همراه با نماز، 400 سخن پیرامون نماز، نگاهی به زیارت عاشورا و عبادت احرار از جمله کتاب های این اندیشمند کوشاست.
اگرچه متولد 1333 است ولی گویی گرد و غبار سختی های روزگار و سختکوشی هایش توزانی میان محاسن سفید و عمامه مشکی اش ایجاد کرده و گرمی کلام و لبخند همیشگی اش، جذابیتی برای همنشین شدن با او فراهم می کند.
فرصتی دست داد تا با بهشتی در باغ کتاب گشتی بزنیم و سخنان وی را از حال و روزگار امروز کتاب به ویژه کتاب های دینی بشنویم.
خودش می گوید تاکنون 10 هزار جلد کتاب خوانده که در حدود هزار جلد از این کتاب ها در صف های نانوایی و مترو و اتوبوس بوده است.
بهشتی به خبرنگار معارف ایرنا گفت: در دهه شصت که روزگار کوپن و صف های کوپنی رونق داشت، کتاب های بسیاری را در صفوف اجناس کوپنی خوانده ام.
البته کتابخوانی بهشتی از دوران جوانی در هر کوی و برزن او را شهره محل کرده بود. یعنی مردم محل او را اهل کتاب، نه آن اهل کتاب، می دانستند و حتی اگر بدون لباس روحانیت در محل رفت و آمد داشت، باز هم می گفتند «حاج آقای کتاب به دست آمد»
او با ذوق و شوق دوره جوانی برای خودش کتابخوانی سیار به راه انداخته بود که این کتابخانه خلاصه می شد در 100 کتاب که در یک ساک سفید و زیبا قرار داشت و به سراغ جوانان همسایه می رفت و ضمن بحث و گفت و گو با آنان در باره مسائل مختلف، بهانه ای پیدا می کرد تا کتابی را به آنان امانت داده و هفته بعد دوباره به سراغشان رفته و کتابی دیگر می داد و امروز نیز راه اندازی چنین کتابخانه هایی به ویژه در مناطق محروم و روستایی بسیار راهگشاست.
حاج آقا در ابتدا از نقاط قوت و خوبی های امروز کتاب های دینی سخن گفت که چقدر پیشرفت داشته ایم.
بهشتی از پژوهش های جدید در کتاب های دینی تعریف کرد و گفت که امروزه نگاه ها و قالب های جدید در کتاب های مذهبی به چشم می خورد که مسائل روز و نیازهای جوانان و حتی شبهات را مورد پژوهش و بررسی قرار می دهند در حالی که در دهه های گذشته این گونه نبود.
او از نقاط ضعف کتاب به شکل و ظاهر آن اشاره کرد و گفت کسانی که گشتی در نمایشگاه های کتاب اروپا می زنند از شکل و قیافه آن خیلی تعریف می کنند. یعنی از حروفچینی و طرح جلد بگیر تا نوع کاغذ و جنس آن.
بهشتی مشکل بسته بندی زعفران را چاشنی استدلالاتش کرد و گفت اگرچه در تولید زعفران مقام اول را در جهان داریم ولی اسپانیا با هنر بسته بندی توانسته در سکوی بزرگترین صادرکننده زعفران در جهان بایستد و در کتاب نیز اینگونه ایم.
اگر صدای اذان ظهر طنین انداز نمی شد، شاید درد و دل های بهشتی در این زمینه به درازا می کشید ولی اشتیاق وی برای گفت و گو با خدا منجر به پایان یافتن گفت و گویمان شد ولی باید قبول کنیم بهشتی که در کارنامه تالیفاتش دم از شیوه های دعوت به نماز زده، وظیفه اش را به خوبی انجام داد و درسی به من و مصاحبه شوندگان داد که به نماز نگوییم کار داریم بلکه به کار بگوییم وقت نماز است.
او در صحبت هایش از غنای محتوای کتاب های دینی سخن گفت که گاهی با عرضه نامناسب دیده نمی شود. مثلا برخی از این کتاب ها هنوز با حروفچینی 40 سال پیش چاپ می شود و یا کاغذ نامرغوب همان مشکل نخ نمای قدیمی است.
از بهشتی خواستم چند نکته درباب ترویج کتابخوانی بگوید که به صدا و سیما اشاره کرد و گفت: نخبگان، ورزشکاران و هنرمندان و بزرگانی که بیشتر در دید مردم هستند از علاقه خود به کتاب سخن بگویند و بگویند آخرین کتابی که خوانده اند چه بوده است.
البته به گفته بهشتی بسیاری از نخبگان ما کتاب می خوانند ولی وقتی در رسانه حاضر می شوند از کتاب کمتر سخن می گویند و نمی گویند که به مطالعه و کتاب خواندن خود افتخار می کنند.
بهشتی سفارش کرد تا در کنار هر تشویقی، کتاب هم اهدا شود. یعنی اگر قرار است یک کشاورز نمونه، یک استاد و معلم نمونه و یا هنرمندی را تشویق کنیم در کنار جوایز نقدی کتابی مناسب نیز به او هدیه دهیم.
او گریزی هم به طرح عیدانه کتاب زد که موفقیت های چشمگیری داشته ولی معتقد است هنوز در ابتدای کار هستیم و باید چنین طرح هایی استمرار یابد.
بهشتی گفت که برخی افراد و به ویژه جوانان برای فرار از مطالعه بهانه گیری هایی می کنند و مثلا می گویند حوصله مطالعه نداریم ولی وظیفه ما این است که آنان را به مطالعه علاقه مند کنیم و به عبارت دیگر با درنظر گرفتن نیازهای واقعی کودکان و جوانان، قطعه های زیبا از کتاب های مفید را برای آنان بخوانیم و فضایی را برای آنان مهیا کنیم.
معرفی کتاب از دیگر خواسته های این پژوهشگر مذهبی بود که امروزه می تواند در مراکز دینی و عمومی جای خود را باز کند.
بهشتی از مساجد به عنوان یکی از ظرفیت هایی یاد کرد که در این زمینه می تواند بسیار موثر باشد و ماه مبارک رمضان و ماه های محرم و صفر را موقعیت های بی نظیری دانست که در اختیار مسئولان فرهنگی و هیات های مذهبی است.
او که سال ها افتخار ستایشگری اهل بیت(ع) را در مناسبت ها و مراسم های دینی داشته و به قول خودش روضه خوان هیات ها بوده، کمتر در مساجد و هیات ها دیده که کسی بلند شود و در هیات و مسجد کتابی جدید و مفید را به نمازگزاران یا هیاتی ها معرفی کرده باشد.
اگر به گفته بهشتی صد هزار هیات مذهبی در سطح کشور داشته باشیم که در ماه های محرم و صفر خیمه عزای حسینی را برپا می کنند و دل های عزاداران را با اشک ریختن بر مصیبت های امام حسین(ع) صیقل می دهند، بهتر می توان به این ظرفیت دینی پی برد که چه زمینه مناسبی برای معرفی کتاب های دینی و کتابخوان کردن مردم و به ویژه جوانان وجود دارد.
به همین دلیل بهشتی از دست اندرکاران هیات های مذهبی خواست که جدیدترین کتاب ها را در مناسبت های مختلف به مردم معرفی کنند و در ماه های عزای حسینی به معرفی کتاب هایی درباره زندگی و اهداف سیدالشهدا(ع) و اخلاق آن حضرت و یا ویژگی های یاران امام حسین(ع) بپردازند که تاکنون صدها کتاب در این زمینه نوشته شده است.
بهشتی پا را فراتر گذاشت و از زیارتگاه ها، ایستگاه های اتوبوس و مترو و حتی تالارهای عروسی نام برد و گفت که چه اشکالی دارد مسئولان تالارها با ذوق و هنر خود یک قفسه کوچک و زیبا درست کنند و کتاب هایی مربوط به مسائل خانواده مانند آئین همسرداری و تربیت فرزند را در آن بچینند تا میهمانانی که در مراسم عروسی حضور دارند، تورقی بزنند و حتی مسئولان تالارها بعضی از این کتاب ها را به عروس و داماد هدیه بدهند.
ایجاد کتابخانه های کوچک در مجتمع های بزرگ و کوچک از دیگر پیشنهادهای بهشتی بود که این مجتمع ها به دید این کارشناس مذهبی یک ظرفیت بسیار بزرگ و نهفته به شمار می رود و از طریق مدیران این مجتمع ها و ساختمان ها می توان به اندازه یک شهر کوچک ارتباط برقرار کرد و یک کتابخانه مختصر راه اندازی کرد.
این پژوهشگر مذهبی برای معرفی کتاب به فضای مجازی هم متوسل شد و از آن به عنوان یک ظرفیتی بزرگ یاد کرد که فضای خوبی را در مناسبت های مختلف در اختیار کاربران قرار می دهد که از جمله این مناسبت ها می توان به اعیاد و جشن های مذهبی و همچنین مناسبت های ملی و انقلابی مانند دفاع مقدس اشاره کرد.
بهشتی گفت که چقدر خوب است در این فضای مجازی بخش هایی از کتاب های مفید در ایام میلاد و شهادت ائمه معصومین منتشر شود تا شاید برخی از این طریق به تهیه چنین کتاب هایی علاقه مند شوند.
آخرین نکته ای که می توان از این نویسنده مذهبی یاد کرد موضوع تمرکز بر کتابخوانی در دوره ابتدایی است که تعبیری از روایت نبوی است که فرمود یادگیری در سنین کودکی همچون حکاکی کردن بر روی سنگ است و نیز یادآور این شعر که چنین گفت پیغمبر راستگوی ز گهواره تا گور دانش بجوی.
بهشتی گفت: اگر کودکان از دوره کودکی به مطالعه عادت کنند، این عادت تا آخر عمر ادامه پیدا خواهد کرد و این موضوع به مدرسه برمی گردد و اگرچه کتابخانه در مدارس وجود دارد ولی گاهی کتابدار نداریم و یا کتابدار مدرسه از محتوای آنها اطلاعی ندارد و بهترین کتاب ها را نمی شناسد تا بتواند به دیگران معرفی کند.
هنوز دیر نیست؛ بیائیم به جای پرسه زدن در کوچه پس کوچه های فضای مجازی و بالا و پائین کردن گوشی های هوشمندمان از تلف شدن ساعت های عمر گرانمایه خود کم کنیم و به شاهراه علم و معرفت و بوستان کتاب برگردیم و با استفاده از کتاب های بالینی، سفره ای، سفری، تفریحی و مانند آن به جبران گذشته بپردازیم.