در دنیای امروز عادت کرده‌ایم تا فردی که نمراتش در مدرسه خوب است یا یک دانشمند فیزیک یا یک جراح زبردست را باهوش بخوانیم! اما در واقع معنای هوش، گسترده‌تر از این حرف‌هاست.
بهتر است برای روشن‌تر شدن موضوع مثال بزنم؛ شرایطی را تصور نمایید که هرقدر فکر می‌کنید، یک آهنگ زیبا درباره نوروز را به یاد نمی‌آورید. آیا انیشتین که یکی از نوابغ قرن بیستم بوده می‌تواند بهتر به شما کمک کند یا استاد شجریان؟ یا ظهر یک روز گرم تابستان را متصور شوید که در یک شهر بزرگ گم شده‌اید، یک پروفسور فراموش کار می‌تواند شما را بهتر راهنمایی کند یا یک راننده تاکسی با جهت‌یابی قوی؟ بنابراین هوش در معنای درست آن بستگی به شرایط، وظایف و موقعیت‌های خاصی دارد که شما در آن قرار می‌گیرید.
به طور کلی به جمع توانمندی‌های هر انسان، هوش او می‌گوییم. بر طبق این نظریه هفت نوع هوش وجود دارد که در این شماره، سعی می‌کنیم آن‌ها را معرفی نماییم و در شماره بعدی نیز درباره چگونگی تقویت و استفاده از آن‌ها به صحبت بپردازیم:
هوش زبانی
افرادی که احساسات و افکار خود را به بهترین شکل به کلمات تبدیل می‌کنند، هوش زبانی قوی‌تری دارند. خبرنگاران، شاعران، نویسندگان و کسانی که خوب سخنرانی می‌کنند یا در بحث‌ها حرف خود را به کرسی می‌نشانند از باهوش‌های این نوع هوش هستند.
هوش منطقی _ ریاضی (هوش اعداد و منطق)
این هوش مربوط به دانشمندان، حسابداران و برنامه‌نویسان کامپیوتر است. به طور کلی کسانی که همه چیز را به راحتی به فرمول تبدیل کرده و خیلی زود حساب می‌کنند، هوش منطقی ریاضی بالایی دارند.
هوش فضایی
حتما در اطراف خود کسانی را می‌شناسید که کافی است یک بار از یک خیابان عبور کنند تا تمامی مغازه‌ها و کوچه‌های آن را یاد بگیرند. این افراد کسانی هستند که هوش فضایی خوبی دارند و می‌توانند به بهترین نحو، تصاویر را به صورت سه بعدی به خاطر بسپارند. معماران ساختمان ها، عکاسان و خلبانان از این هوش بهره بیشتری برده‌اند. هوش موسیقایی
مهم‌ترین ویژگی‌های این هوش، توانایی درک و طبقه‌بندی صداها، ارزیابی و ساختن ملودی‌ها و ریتم‌های موسیقی است. کاملا مشخص است که چه افرادی از این هوش بهره‌مند هستند، آهنگسازان، موسیقی دانان و نوازندگان خیلی خوب! البته هرکسی که بتواند برای شنیدن بهترین نمونه‌های انواع موسیقی ، وقت صرف کند و شنیده‌های خود را به حالت آواز یا زمزمه ملودی آن آهنگ، به درستی تکرار کند، هوش موسیقایی بالایی دارد. اگر چنین توانایی دارید، زمان را از دست ندهید و از همین حالا به کلاس آواز یا ساز مورد علاقه خود بروید.
هوش جسمی _ حرکتی
اگر بین تفکر و حرکات بدن‌تان هماهنگی خوبی وجود دارد یک فرد باهوش در این زمینه هستید. در واقع این هوش داشتن توانایی بالا در کنترل حرکات بدن است. ورزشکاران، قالی بافان، هنرمندان مثل چارلی چاپلین، خیاطان، مکانیک‌ها و جراحان به میزان زیادی از این هوش برخوردارند.
هوش میان فردی
مشاور دلسوز یک مدرسه بزرگ که می‌تواند به ذهن افراد دیگر راه پیدا کند، آن‌ها و حالت روحی‌شان را درک نماید و در برابر شرایط روحی و سرنوشت‌شان، احساس مسئولیت کند؛ هوش میان فردی بالایی دارد. پس این هوش توانمندی درک مردم و خواسته‌های‌شان و ارتباط و کار با آن‌هاست و کسانی که از این هوش بهره بیشتری برده‌اند، می‌توانند رهبر یک گروه مشاور یا روان‌شناسی موفق یا یک معلم بی‌نظیر باشند.
هوش درون فردی
تا به حال شنیده‌اید که فلانی درون گراست؟! در واقع افراد، باهوش درون فردی بالا، برخلاف گروه قبل درون‌گرا هستند. به این معنی که آن چنان اهل بروز احساسات، شادی‌ها و غم‌های خود نیستند و از طرفی توانایی درک احساسات، حالات روحی و هیجانات خود را به بهترین شکل دارند و به دلیل این شناخت، قادر هستند در مواقع پر استرس یا شرایط پر هیجان، رفتار خود را کنترل کنند. این افراد خلاقیت بالایی هم می توانند داشته باشند؛ چرا که بسیار هدفمند هستند و در عین حال بیشتر ترجیح می‌دهند مستقل و به تنهایی کار کنند تا با دیگران و همین دو عامل، سبب بروز خلاقیت در آنان می‌شود. مخترعان و دانشمندانی چون نیوتن و گراهام‌بل یا افراد صاحب شغل‌های آزاد از افراد باهوش درون فردی می‌باشند.
خوب با شناخت انواع هوش احتمالا همه شما به دنبال این هستید که بالاترین هوش‌های خود را بشناسید! اولین نکته‌ای که باید بدانید این است که همه انسان‌ها از هر هفت نوع هوش بهره‌مند هستند. تفاوت، تنها در میزان بهره‌مندی آن‌ها از هر کدام از این هوش‌هاست. از طرف دیگر، ممکن است اغلب شما تصور کنید بهترین راه برای آشنایی، آزمون دادن است؛ در حالی که این گونه نیست و شما به راحتی می‌توانید با مرور کارهای روزمره خود به این شناخت دست یابید.
• اگر کتاب برای‌تان خیلی مهم است، یا داستانی نوشته‌اید که هم سن و سال‌های‌تان کمتر توانایی نوشتن شبیه آن را دارند یا در صحبت با دیگران از این که از کلماتی با تلفظ‌های دشوار استفاده کنید، لذت می‌برید؛ هوش زبانی قوی دارید.
• ممکن است فردی باشید که به سادگی جمع و تفریق اعداد را در ذهن‌تان انجام می‌دهید یا از حل مسائل فکری دشوار خوش‌تان می‌آید؛ یا برای هر مساله‌ای به دنبال یک علت منطقی هستید؛ یا به طور کلی از درس ریاضی لذت می‌برید، حتما از هوش منطقی _ ریاضی خوبی بهره‌مند هستید.
• شاید نوجوانی باشید که در مکان‌های ناشناخته حتی از بزرگ‌ترها، مسیر را راحت‌تر پیدا می‌کنید؛ یا اگر یک جسمی را از رو به رو ببینید، می‌توانید به آسانی تصور کنید اگر از بالا به آن نگاه کنید چه شکلی خواهد بود؛ پس شما قطعا هوش فضایی بالایی دارید.
• آیا در جمع دوستان‌تان دائما ازشما می‌خواهند که آواز بخوانید؟ آیا از گوش دادن آهنگ به مدت طولانی خسته نمی‌شوید؟ یا اگر یکی دوبار یک آلبوم موسیقی راگوش کنید، آن را به درستی می‌خوانید؟ اگر جواب این سوال‌ها (بله) است پس شما هوش موسیقیایی خوبی دارید.
• اگر از آن دسته دانش‌آموزانی هستید که نمی‌توانید در حیاط مدرسه یک جا بنشینید و مدام در حال دویدن و بالا و پایین پریدن هستید؛ یا موقع حرف زدن با دیگران دائما ازحرکت دست استفاده می‌کنید؛ یا وقتی راه می‌روید، بهتر می‌توانید فکر کنید؛ به خیاطی، بافندگی، مکانیکی و ... علاقه دارید و در خانه هر پیچی شل می‌شود با علاقه زیاد پیچ گوشتی را برمی‌دارید و به سراغ آن می‌روید؛ یا اصلا یک رشته ورزشی را به صورت حرفه‌ای انجام می‌دهید، شما هوش جسمی حرکتی خوبی دارید.
• شاید از آن دسته آدم‌ها هستید که هروقت در مدرسه یا بین دوستان‌تان در محله، دعوایی می‌شود و دو نفر با هم قهر می‌کنند، معمولا آن‌ها را آشتی می‌دهید و بقیه هم روی حرف‌تان حساب می‌کنند؛ یا دوستان صمیمی‌تان از بقیه بیشتر است؛ ورزش‌ها و تفریحات گروهی را از ورزش‌ها و تفریحات فردی بیشتر دوست دارید؛ اگر دانش‌آموزی هستید که به انجام فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی در مدرسه مثل برگزاری جشن در مناسبت‌ها مشهور هستید؛ از هوش میان فردی بالایی بهره می‌برید.
• ممکن است اهداف و برنامه‌های مشخصی داشته باشید که وقت زیادی را به فکر کردن در تنهایی به آن‌ها بگذرانید؛ یا عقایدی داشته باشید که خود به خود شما را از جمع دوستان تا حدی دور کند؛ یا ترجیح دهید روزهای تعطیل به یک کلبه کوچک در وسط جنگل بروید تا به یک پارک شلوغ داخل شهر! یا این که دفترچه خاطرات شخصی دارید که اتفاقات خصوصی هر روز خود را در آن یادداشت می‌کنید؛ در این حالات شما هوش درون فردی بالایی خواهید داشت.
در مقاله بعدی کاربردها و روش‌های تقویت انواع هوش می‌پردازیم تا بتوانید از همه توانایی‌های خود به بهترین شکل استفاده نمایید.
صادق فنایی - پزشک عمومی
واحد مشاوره دفتر مرکزی مبتکران |