نقش تحلیل آزمون در فرایند یادگیری

مقدمه:
همانطور که می‌دانید در پزشکی برای درمان بیماری‌ها فرایند زیر را انجام می‌دهند:

شناسایی  ←   تشخیص   ←   درمان

مثلا برای شناسائی از عکس، بازی و آزمایش استفاده می‌کنند نتیجه آزمایش را تحلیل می‌کنند تا بیماری تشخیص داده شود و بعد از آن درمان آغاز می‌شود پس از مدتی مجددا فرایند شناسائی تکرار می‌شود و خروجی آن تحلیل می‌شود تا نقش و میزان تأثیر درمان مشخص شود و در صورت نیاز، تغییراتی در روش درمان انجام می‌دهند، برای یادگیری هم همین فرایند انجام می‌شود.

تدریس و آموزش یک مطلب   ←  مطالعه دقیق و یادگیری مطلب آموزش داده شده   ←  آزمون و سنجش کیفیت یادگیری

تحلیل نتایج آزمون و شناسائی نقاط ضعف و قوت:

اگر بعد از سنجش، تحلیل آزمون انجام نشود و نقاط ضعف و قوت دقیقا مشخص شوند انگار از آزمون استفاده‌ای نشده است در مقایسه با مثال بالا مثل کسی می‌ماند که به بیمارستان مراجعه می‌کند و عکس برداری و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد اما برای تحلیل این آزمایش‌ها، شروع درمان به پزشک مراجعه نمی‌کند. شاید با این مثال جایگاه ویژه تحلیل آزمون را متوجه شده باشید در این متن به شیوه تحلیل آزمون و نکاتی که باید به آن توجه داشت را بررسی می‌کنیم.

نکاتی که در هنگام تحلیل آزمون باید به آن توجه داشت:

1- بعد از برگزاری آزمون چند دقیقه‌ای استراحت کنید که، آمادگی ذهنی برای تحلیل آزمون داشته باشد و کم حوصله نباشید.
2- بعضی از دانش‌آموزان به محض اینکه متوجه می‌شوند سؤال را به درستی پاسخ داده‌اند دیگر جواب تشریحی را نگاه نمی‌کنند این کار جلوی افزایش اطلاعات شما را در آن موضوع می‌گیرد سعی کنید نگاهی اجمالی به پاسخ تشریحی سؤال بیاندازید گاهی با یک رابطه جدید و یا نکته جدید آشنا می‌شوید اینکار باعث می‌شود نهایت استفاده را از آن سؤال ببرید و چیز جدیدی یاد بگیرید.
3- اگر سؤالی را رها کرده‌اید دو حالت دارد یا اینکه به کل از حل آن نا امید بوده‌اید و یا اینکه پس از مقداری تلاش از حل آن صرف‌نظر کرده‌اید هنگام تحلیل سعی کنید به صورت کامل حل سؤال را نگاه نکنید. صرفا ایده حل را نگاه کنید و سعی کنید خودتان سؤال را حل کنید با اینکار جلوی تنبل شدن ذهن‌تان را می‌گیرید و پس از مدتی صرفا یک جرقه کوچک برای حل هر سؤال کافی است تا بتوانید پرسش‌ها را حل کنید.
4- اگر سؤالی را به اشتباه پاسخ داده‌اید:
1-4 - مبحث آن سؤال را دقیقا مشخص کنید
2-4 - دلیل نادرستی پاسخ‌تان را مشخص کنید. مثلا یکی از دلایل زیر:
الف: اشتباه محاسباتی
ب: اشتباه دیدن عددهای صورت مسئله
ج: تصور نادرست از یک مفهوم یا یک مبحث
3-4 - کاری کنید که این اشتباه دیگر تکرار نشود.
مثلا اگر اشتباه محاسباتی کرده‌اید خودتان را مجبور کنید که حدود 10 مسئله محاسباتی از آن مبحث حل کنید اگر مفهومی را به خوبی متوجه نشده‌اید باید آن مطلب را دوباره بخوانید. در کل تلاش کنید آن اشتباه دیگر تکرار نشود هر چقدر برای اینکار وقت بگذارید ایرادی ندارد یعنی درمان به خوبی انجام شده است.
5 - اگر پاسخ‌دهی به یک سؤال را به درستی شروع کرده بودید اما نتوانسته‌اید حل را تا پایان ادامه دهید حتما روی آن سؤال وقت زیادی بگذارید و به راحتی از آن رد نشوید اینکه روش حل سؤال را درست تشخیص داده‌اید یعنی توان حل آن سؤال را داشته‌اید پس سعی کنید ضعف‌تان را دقیقا مشخص کنید که چرا نتوانسته‌اید به حل درست‌تان ادامه بدهید از تحلیل سؤالات این پرسش‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند حتما سعی کنید ضعف‌تان را در آن موضوع برطرف کنید.
6- در برخی کتاب‌ها برای هر سؤالی فرمول و رابطه جدید ارائه کرده‌اند این رابطه‌ها در حالت‌ها بسیار خاصی قابل استفاده هستند تجربه نشان داده در کنکور سراسری اغلب سؤالاتی مطرح می‌شود که نیازی به حفظ بودن این روابط نیست پس برای حفظ کردن این روابط دقت و انرژی‌تان را صرف نکنید تلاش کنید روش بدست آوردن آن رابطه را متوجه شوید صرفا همین نکته کافی است.
7- در برخی جواب‌های تشریحی شاهد مشکل‌ها، تصاویر و یا رابطه‌های بسیار زیبائی هستیم که حاصل تجربه معلم‌ها و دبیران با تجربه است این شکل را حتما در خلاصه‌نویسی‌هایتان اضافه کنید مثل یادیارها (ملخ‌ها: کتاب‌های عطار)
امیدواریم از این به بعد پس از آزمون تحلیل آن‌را جدی بگیرید و نکات جدید و اطلاعات جالبی به دانسته‌هایتان اضافه شود.


مهندس امین نایبی ، مشاور مبتکران