[ARTICLELINKWITHOUTTITLE]
روانشناسی چه می‌گوید؟، قصد دارد در هر شماره یکی از روانشناسان حوزه یادگیری را معرفی و با زبانی ساده و کاربردی به توضیح نظریه آنان بپردازد.تفاوت‌های فردی در یادگیری از دیرباز مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت قرار گرفته است. اين عقيده كه تفاوت‌هاي افراد در يادگيري صرفاً ناشي از تفاوت‌هاي آن‌ها در هوش و توانايي است تا مدت‌ها در دنياي تعليم و تربيت پذيرفته شده بود، اما بعدها تغيير يافت. پژوهشگران نشان دادند كه دانش‌آموزان سبك‌هاي يادگيري متفاوتي دارند، يعني اطلاعات را از راه‌های مختلف تجزیه و تحلیل می‌کنند و یاد می‌گیرند. امروزه كاملاً مشخص شده است كه تفاوت‌هاي افراد در يادگيري فقط تا حدي به هوش و توانايي‌هاي آن‌ها بستگي دارد؛ بنابراين عوامل ديگري نظير ويژگي‌هاي شخصيتي، دشواري تكليف‌ها و تفاوت سبك‌ها نيز در اين امر دخيل‌اند. در مجموع اصطلاح سبك، به الگوي غالب فرد در انجام دادن كارها اشاره دارد. سبك يادگيري، روش ترجيحي يا معمول فرد براي يادگيري است.سبك‌ها مانند توانايي‌ها تا حدود زيادي حاصل تعامل فرد با محيط و قابل توسعه و تحول‌اند. بنابراين، سبك‌ها ثابت نيستند بلكه سيال‌اند، به اين معني كه سبك‌هاي متفاوت چه بسا در موقعيت‌هاي متفاوتي به‌كار گرفته می‌شوند. فردي كه در يك موقعيت به سبك خاصي عمل مي‌كند ممكن است در موقعيتي ديگر به سبك ديگري عمل كند. پس، هر چند افراد بيش‌تر سبك خاصي دارند و آن را به‌كار مي‌گيرند، اما در چهارچوب آن سبك محبوس نمي‌مانند و قادرند سبك‌هاي مختلف خود را با موقعيت‌ها و تكاليف مختلف هماهنگ سازند.ديويد كُلب در سال1974 به منظور فراهم ساختن درك بهتري از روش‌هاي متفاوت افراد در يادگيري، نظريه‌ي سبك‌هاي يادگيري خود را مطرح ساخت.کلب اعتقاد دارد ما از چهار روش، احساس کردن (انجام تکالیف در منزل)، تماشا کردن (مشاهده پاورپوینت و چند رسانه‌ای‌ها در کلاس)، فکر کردن (هنگام تدریس معلم) یا انجام دادن (انجام تکالیف گروهی و مباحثه) یاد می‌گیریم.از ترکیب این شیوه‌های یادگیری چهار سبک، به نام‌های واگرا، جذب کننده، هم‌گرا و انطباق یابنده به وجود می‌آیند.ویژگی افراد واگرا: تیپ شخصیتی این افراد درون گرا و احساسی است. افرادی که سبک یادگیریشان واگرا است به هنر، تاریخ، زبان و روانشناسی علاقه بیشتری دارند و در حرفه خود اغلب به کارهای هنری و خدمات اجتماعی می‌پردازند. ویژگی افراد جذب کننده: تیپ شخصیتی این افراد درون گرا و شهودی است. افرادی که سبک یادگیریشان جذب کننده است به ریاضیات، فیزیک و علوم پایه علاقه بیشتری دارند و در حرفه خود اغلب به کارهای تحقیقاتی می پردازند.ویژگی افراد هم گرا: تیپ شخصیتی این افراد برون‌گرا و متفکر است. افرادی که سبک یادگیریشان هم‌گراست به مهندسی و پزشکی علاقه بیشتری دارند و در حرفه خود اغلب به کارهای فنی مهندسی و پزشکی می‌پردازند.ویژگی افراد انطباق یابنده: تیپ شخصیتی این افراد برون‌گرا و حسی است. افرادی که سبک یادگیریشان انطباق یابنده است به آموزش، ارتباطات و پرستاری علاقه بیشتری دارند و در حرفه خود اغلب به کارهای فروش، بازرگانی و آموزش می‌پردازند.به اعتقاد کلب همه افراد یاد می‌گیرند ولی با سبک‌های متفاوت. در بین هم کلاسی‌های شما برخی هستند که بلافاصله بعد از توضیح معلم درس را فرا می‌گیرند که این افراد اغلب سبک یادگیریشان جذب کننده است. برخی دیگر از همکلاسیهایتان هستند که مطلب را کمی دیرتر یاد می‌گیرند و یا اصلاً سر کلاس یاد نمی‌گیرند، این بدان معنی نیست این افراد هوش کمتری دارند و نمی‌توانند یاد بگیرند بلکه سبک یادگیرشان متفاوت است و ممکن است واگرا، هم‌گرا یا انطباق یابنده باشد. تغییر شیوه تدریس از حالت سخنرانی صرف به استفاده از ابزارهای مدرن آموزشی مانند پاور پونت و فیلم‌های آموزشی، استفاده از روش بحث گروهی و انجام فعالیت‌های عملی در حین تدریس می‌تواند باعث یادگیری اکثر بچه‌ها و افزایش انگیزه آنان شود. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که برخی از بچه‌ها هستند که با هیچ یک از این روش‌ها در کلاس یاد نمی‌گیرند و باید خودشان در یک محیط دیگر مثل منزل درس را یاد بگیرند.همواره به این نکته توجه داشته باشید که سبک‌های یادگیری قابل تغییرند و افراد می‌توانند بنابر موقعیت سبک یادگیریشان را تغییر دهند. امیدوارم با شناخت از سبک یادگیری خود بار دیگر به ارزیابی نقاط ضعف و قوت خود در بپردازید و همیشه به یاد داشته باشید که همه یاد می‌گیریم ولی با سبک‌های متفاوت.كلب براي سنجش سبك‌هاي يادگيري، پرسش‌نامه‌ي سبك يادگيري را تدوين كرده است. اين پرسش‌نامه دوازده سؤال دارد و برا هر يك از سؤال‌ها 4 پاسخ پيشنهاد مي‌دهد. پاسخ‌هاي پيشنهادي را بايد از نمره‌ي 1 تا 4 به شرح زير رتبه‌بندي كنید.- اگر پاسخ پيشنهادي با يادگيري شما كاملاً مطابقت دارد نمره‌ي 4 بدهيد؛- اگر پاسخ پيشنهادي با يادگيري شما تا حدي مطابقت دارد نمره‌ي 3 بدهيد؛- اگر پاسخ پيشنهادي با يادگيري شما اندكي مطابقت دارد نمره‌ي 2 بدهيد؛- اگر پاسخ پيشنهادي با يادگيري شما خيلي‌كم مطابقت دارد نمره‌ي 1 بدهيد؛پرسش‌نامه كلب 12 سؤال و هر سؤال آن 4 گزينه دارد؛ گزینه اول همه سؤالات اشاره به روش یادگیری از طریق احساس کردن را دارد. گزینه دوم همه سؤالات اشاره به روش یادگیری از طریق تماشا کردن را دارد. گزینه سوم همه سؤالات اشاره به روش یادگیری از طریق فکر کردن را دارد و گزینه چهار همه سؤالات اشاره به روش یادگیری از طریق انجام دادن را دارد.با جمع امتياز هر يك از اين 4 گزينه در 12 جمله‌ي پرسش‌نامه، چهار نمره به دست مي‌آيد كه شيوه‌هاي يادگيري فرد را نشان مي‌دهند. با تفريق نمره روش فکر کردن از نمره روش احساس کردن و تفریق نمره روش انجام دادن از روش تماشا کردن دو نمره به دست مي‌آيد. اين دو نمره روي دو محور مختصات قرار مي‌گيرند: در يك سر محور عمودي روش یادگیری از طریق احساس کردن و در انتهاي ديگر آن یادگیری از طریق فکر کردن، و در يك سر محور افقي یادگیری از طریق انجام دادن و در انتهاي ديگر یادگیری از طریق تماشا کردن قرار مي‌گيرد. اين دو محور 4 ربع يك مربع را تشكيل مي‌دهند كه هر ربع آن بيانگر يكي از سبك‌هاي يادگيري است.
سؤالات پرسش‌نامه‌ي سبك‌هاي يادگيري كلببراي پاسخگويي به هر يك از سؤال‌هاي زير، متناسب با سبك يادگيري خود، نمرات 1 تا 4 به گزينه‌ها بدهيد. هنگام يادگيري دوست دارم: مطابق با احساسم با موضوع برخورد کنم؛ نگاه كنم و گوش بدهم؛درباره‌ي موضوع‌ها و نظريه‌ها فكر كنم؛به انجام دادن كارها بپردازم. زماني خيلي خوب ياد مي‌گيرم كه:به احساس‌ها و حدس و گمان‌های خود اتکا کنم؛به دقت گوش مي‌دهم و نگاه مي‌كنم؛به تفكر منطقي اتكا مي‌كنم؛براي انجام دادن كارها تلاش زيادي كرده باشم. در ضمن يادگيري:شهودی هستم؛آرام و در خود هستم؛مايلم موضوع‌ها را از طريق استدلال كشف كنم؛احساس مسئوليت مي‌كنم.
من از طريق ياد مي‌گيرم:احساس كردن؛نگاه كردن؛فكر كردن؛انجام دادن.
در ضمن يادگيري:پذیرای تجارب تازه‌ام؛به همه‌ي جنبه‌هاي يك موضوع توجه مي‌كنم؛دوست دارم موضوع‌ها را تحليل و آن‌ها را به اجزاي تشكيل‌دهنده‌شان تجزيه كنم؛دوست دارم امور را شخصاً بيازمايم. در ضمن يادگيري:از احساس دروني خود بهره مي‌گيرم؛مشاهده‌گر هستم؛منطقي‌ام،فردی فعال هستم. من به بهترين وجهي از:ارتباط با دیگران یاد می گیرم؛راه مشاهده ياد مي‌گيرم؛تفكر منطقي ياد مي‌گيرم؛راه كوش و تمرين ياد مي‌گيرم.
براي يادگيري:خود را سریعأ غرق موضوع می کنم؛قبل از شروع، تأمل مي‌كنم؛به افكار و نظريه‌ها توجه مي‌كنم؛دوست دارم به نتايج كارها توجه كنم. زماني خيلي خوب ياد مي‌گيرم كه:به احساسم اطمينان مي‌كنم؛ به مشاهداتم اطمينان مي‌كنم؛به عقاید و نظر های خودم اطمینان می کنم؛كارها را شخصاً انجام مي‌دهم. در ضمن يادگيري:پذیرا و مثبت هستم؛بي‌نظر هستم؛منطقي هستم؛مسئوليت‌پذير هستم. در ضمن يادگيري: غرق موضوع مي‌شوم؛دوست دارم مشاهده كنم و ببينم؛دوست دارم درباره‌ي موضوع فكر كنم.دوست دارم فعال باشم. زماني خيلي خوب ياد مي‌گيرم كه شخصي:پذيرا و دور از پيش‌داوري باشم؛دقيق باشم؛افكار را تجزيه و تحليل كنم؛اهل عمل باشم. سید مجید هاشمی / کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی / مشاور تحصیلی مبتکران