سستی و عدم تمرکز در درس خواندن

بسیاری از بچه‌ها در روزهای پاییزی یا در هوای ابری، کم‌حوصلگی به سراغشان می‌آید، کم‌تر درس می‌خوانند و بیش‌تر کلافه می‌شوند. حتی معلمان هم کم‌حوصله‌تر و نامنظم‌تر شده و مشکلات انضباطی در مدارس بیش‌تر می‌شود. سرنخ این مشکلات مربوط به تغییرات فعلی آب و هوا و اثر آن بر آدم‌هاست، مطلب حاضر به این موضوع پرداخته است.
فصل‌های سال، بر جسم، روحیه و رفتار ما تاثیر زیادی دارند. آدم‌ها براساس خلق و خو، شرایط روانی حتی خاطرات و تجربیات روانی که از هر فصل دارند، از آن فصل تاثیر می‌گیرند. بیش‌تر این تاثیرها در فصل پاییز و زمستان دیده می‌شود. با کاهش دما، جریان خون بدن کم می‌شود، رگ‌های مخاط دستگاه تنفسی منقبض و قدرت دفاعی بدن ضعیف می‌شود. بسیاری از اعمال بدن مانند خواب، بیداری و ترشح برخی از هورمون‌ها که ریتم و نظم زمانی دارند با کوتاه شدن طول روز و کاهش روشنایی و حتی تغییر زاویه تابش خورشید، ریتم‌شان مختل می‌شود. برای مثال ترشح هورمون ملاتونین افزایش می‌یابد و موجب کم‌حوصلگی، خستگی، کاهش تمرکز، افزایش خواب و . . . می‌شود.
شرایط روانی افراد هم تاثیر آب و هوای هر فصل را تشدید می‌کند، افراد مضطرب، افسرده یا دوقطبی بیش‌تر‌گرفتار می‌شوند، آن‌ها در روزهای آفتابی سرحال و شاداب‌تر و در روزهای ابری کم حوصله هستند و ضعیف‌تر درس می‌خوانند. با توجه به شیوع گسترده افسردگی و اضطراب در دانش‌آموزان ایرانی، اهمیت این موضوع بیش‌تر آشکار می‌شود.

افسردگی زمستانی
همان‌طور که گفته شد بیش‌تر تاثیرهای فصلی در پاییز و زمستان و تا حدی بهار دیده می‌شود. در فصل پاییز و زمستان گروهی از افراد، ناخودآگاه به افسردگی زمستانی که نوعی اختلال خلقی، فصلی (SAD) است دچار می‌شوند.
این افسردگی معمولا از اواخر پاییز شروع شده و تا بهار ادامه پیدا می‌کند. علایمی چون کاهش نشاط و شادابی، ناامیدی، گوشه‌گیری و دوری از دیگران، بدبینی، حساس شدن و تحریک‌پذیری، ضعیف شدن عزت نفس، کاهش تمرکز، کُندی حرکت و فعالیت، اضطراب، خستگی، خواب بیش‌ از حد، اختلال در اشتها از جمله تمایل به خوراکی‌های شیرین و نشاسته‌دار به سراغ‌شان می‌آید. این موارد به‌طور مستقیم به سلامت جسم و روان و عملکرد و فعالیت درسی داوطلبان و دانش‌آموزان اثر می‌گذارد.

درمان افسردگی زمستانی
بسیاری از افراد به خیال آن‌که این مشکل با گذر زمان و پایان فصل تمام می‌شود آن را نادیده می‌گیرند در حالی‌که اگر این مشکل ادامه یابد و به درستی درمان نشود، آثار سویی به‌ویژه در افراد مستعد به افسردگی باقی می‌گذارد یا حتی به صورت مزمن در تشخیص و درمان این افسردگی نیاز به پزشک متخصص پیدا می‌کنند.
درمان افسردگی زمستانی مانند سایر افسردگی‌ها به دو روش دارویی و غیردارویی انجام می‌شود. در موارد حاد استفاده از هر دو روش کنار یک دیگر ضروری است. برای پیشگیری یا جلوگیری از پیشرفت این مشکل و درمان موارد خفیف، توصیه‌های زیر مفید واقع می‌شود:
1- نوردرمانی (لایت تراپی): با صرفه‌ترین و قابل دسترس‌ترین درمان افسردگی زمستانی است و بر درصد مبتلایان مؤثر واقع می‌شود. همان‌طور که گفته شد کمبود نور محیط یکی از دلایل بروز افسردگی زمستانی است پس برای نور درمانی کافی است منبع نور منزل یا محل مطالعه را افزایش دهید. پرده‌های پنجره را کنار بزنید تا از نور بیشتری استفاده کنید.
نیم‌ ساعت در فاصله یک متری لامپی که روشنایی آن تا برابر لامپ‌های معمولی است قرار گیرید. به جای لامپ‌های کم مصرف از لامپ‌های رشته‌ای استفاده کنید. خودتان را در منزل حبس نکنید، روزهای ابری در هوای آزاد قدم بزنید یا در زیر آفتاب ملایم زمستانی قرار گیرید، همه این‌ها عوارض افسردگی زمستانی را به حداقل ممکن می‌رساند.
2- ورزش: صبح کمی زودتر از خواب بیدار شوید، به ورزش خصوصا پیاده‌روی در هوای آزاد و روشنایی بپردازید. انجام ورزش‌های زمستانی موثرترند. ورزش نقش مهمی در کاهش این افسردگی دارد.
3- تنهایی: از تنهایی خارج شوید و در جمع دوستان شوخ طبع و شاد بیش‌تر حاضر شوید.
4- تغذیه: مراقب برنامه غذایی خود باشید، مصرف بیش ‌از اندازه قهوه و شکر مشکل شما را تشدید می‌کند. از میوه و سبزیجات بیش‌تر استفاده کنید.
5- اقلیم درمانی (کلایمتوتراپی): اقلیم درمانی شاخه‌ی جدیدی در روانشناسی است که در آن از اثرات آب و هوا برای درمان برخی بیماری‌ها و اختلال‌ها استفاده می‌کنند. در این روش فرد برای جلوگیری از افسردگی فصلی به منطقه‌ای با آب و هوای متضاد با محیط خود کوچ می‌کند. البته استفاده از این روش برای شما دانش‌آموزان محدودیت‌هایی دارد.
حالا یک بار دیگر به خودتان دقیق شوید، ببینید تا چه اندازه شرایط فصلی بر شما اثر می‌گذارد و اگر این تاثیرات جدی است به موقع اقدام کنید و از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.

دکتر علی شایان - پژوهشگر طب و سلامت

اخبار آزمون

بیشتر...

پرونده آزمون ها

بیشتر...

جستجو