در دوره‌ی راهنمایی کودکان در حال عبور از طفولیت به بزرگسالی هستند و دوران سختی را سپری می‌کنند با وجود تغییرات زیاد، دانش‌آموزان در دوره‌ی راهنمایی ممکن است احساس ناتوانی در برابر وضعیت‌های مختلف داشته باشند در حالی‌که قبلاً به راحتی با مشکلات رو به رو می‌‌شدند. تغییرات محیطی ناگهانی در این دوران گاهاً موجب افت تحصیلی شود.
دانش‌آموزان زمانی که به خانه بر می‌گردند ممکن است دچار استرس باشند ، لازم است با آن‌ها صحبت کرده و به حرف‌های آن‌ها گوش کرد.
وادار کردن نوجوان‌ها به صحبت خیلی سخت است و آن‌ها به راحتی حرف نمی‌زنند و مایل هستند فقط با دوستانشان صحبت کنند.
نوجوان‌ها فکر می‌کنند که نمی‌توانند روابط خوبی با همسالان خود داشته باشند. باید با آن‌ها به شکل مهربانانه و حمایتی رفتار کنیم و این اطمینان را به آن‌ها بدهیم که می‌توانند مشکلات خود را در خانه حل کنند. علل استرس مشکلات خانوادگی برخی معلولیت‌ها مانند معلولیت‌های دیداری، شنیداری، گفتاری، باعث استرس دانش‌آموزان می‌شود.
یکی از مهمترین و عمده‌ترین علل استرس در دانش‌آموزان نمره و امتحان است.
تبعیض قائل شدن در ابراز محبت به دانش‌آموزان.
برنامه‌ریزی نادرست درسی در یک هفته به گونه‌ای که چند درس سخت در یک روز قرار گیرند.
رفتار نادرست کادر مدرسه با دانش‌آموزان از مهمترین عوامل استرس‌زا در دانش‌آموزان است. شیوه‌های کاهش استرس 1. دانش‌آموزان را به انجام کارهای مورد علاقه ترغیب کنید. کارهای دوست داشتنی باعث افزایش ترشح هورمون دوپامین می‌شود و احساس خوبی را در فرد به وجود می‌آورد و تأثیر مثبتی بر سلسله اعصاب و آن بخش از مغز که مسئول حافظه است می‌گذارد. 2. دانش‌آموزان را به ورزش صحبگاهی مخصوصاً قدم زدن تشویق کنید. 3. توصیه کنید به موقع بخوابند چون استراحت خوب می‌تواند اطلاعات بیشتری را به حافظه بازگرداند. 4. آن‌ها را به داشتن هدف و برنامه‌ی منظم برای مطالعه ترغیب کنید. 5. از سرزنش کردن بچه‌ها بپرهیزید. رفتار و گفتار شما نباید به گونه‌ای باشد که باعث تحقیر دانش‌آموز شود. این امر باعث کاهش اعتماد به نفس و ایجاد استرس و اضطراب می‌شود. 6. فراهم آوردن موقعیت‌هایی شبیه امتحان با تمام شرایط یک جلسه امتحان قبل از امتحان اصلی در منزل چند توصیه برای والدین آن چه در ابتدا انتظار می‌رود والدین بدان عمل کنند، اهمیت دادن به ترس‌ها و نگرانی‌های فرزندان است. هیچ گاه نباید ترس و نگرانی‌های فرزند را به مسخره گرفت. · به صحبت‌های فرزند خود با دقت گوش کنید و با او همدلی کنید. · به فرزند خود نشان دهید از این که او این قدر نگران است، شما نیز ناراحت هستید و سعی دارید عامل ترس و نگرانی را از بین ببرید. · اجازه دهید فرزندانتان در مورد عامل استرس به راحتی با شما صحبت کند و از احساسات خود بی پرده با شما سخن بگوید. · داشتن آرامش در زمان آزمون24 ساعت قبل از آن، به بالا رفتن موفقیت تحصیلی در دانش‌آموزان کمک می‌کند و بهترین راه جلوگیری از نگرانی، مطالعه مستمر در طول سال تحصیلی است. · والدین به هیچ وجه نباید در زمان امتحانات، دانش‌آموز را تحت فشار قرار دهند و او را وادار به زیاد درس خواندن کنند. امتحانات در واقع ملاک و معیار تشخیص رشد علمی برای هر دانش‌آموز است و در یک یا دو شب هیچگاه نمی‌توان مطالب یکساله را فرا گرفت. · به والدین توصیه می‌شود که با وارد کردن فشار روحی به دانش‌آموز در موقع امتحانات استرس و اضطراب در آنان ایجاد نکنند. · در بین فراگیری علمی دانش‌آموزان تفریح نیز لازم است و این در حالی است که برخی والدین دانش‌آموز را در خانه حبس کرده تا مبادا نمره امتحانی آنان کم شود. · دانش‌آموزانی که در موقع امتحانات ازخواب شبانه مناسبی برخوردار نیستند، ضریب یادگیری خود را کاهش می‌دهند. اضطراب امتحان در لغت اضطراب امتحان از دو کلمه اضطراب و امتحان تشکیل شده است. منظور از اضطراب نوعی حالت هیجانی نا خوشایند و مبهم است که با پریشانی، وحشت، هراس، تپش قلب، تعرق، سردرد، بی قراری، تکرر ادرار و تشویش همراه است ولی در تعریف امتحان می‌توان گفت نوعی ارزشیابی است که طبق اصول معینی انجام می‌گیرد و وسیله‌ای است برای توصیف و اندازهگیری تغییر رفتار دانش‌آموزان در جهت اهداف آموزش و پرورش و کمک به بهبود یادگیری آن‌ها. علل و عوامل اضطراب در دانش‌آموزان عوامل فردی و شخصیتی دانش‌آموز مانند اضطراب عمومی، پایین بودن سطح عزت نفس، هوش ارزیابی شناختی، عدم آمادگی، عدم توجه و تمرکز، روش‌های مطالعه نادرست و انتظارات سطح بالا. عوامل آموزشگاهی و اجتماعی مانند انتظارات معلمان، رقابت سیستم آموزشی حاکم بر مدارس، نوع درس، موقعیت مراقبان امتحان و مدرک گرایی.
عوامل خانوادگی چون شیوه تربیتی والدین، انتظارات سطح بالای آن‌ها، جو عاطفی حاکم برخانواده، ویژگی‌های شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی اجتماعی. روش‌های پیشگیری از اضطراب امتحان
عوامل محیطی نقش مهمی را در اضطراب امتحان ایفا می‌کند پس اضطراب امتحان به میزان زیادی قابل پیشگیری است.
اگر دانش‌آموزان امتحان را امری عادی تلقی کنند و موقعیت را آن طور که هست، بپذیرند کمتر دچار اضطراب امتحان می‌شوند.
دانش‌آموزان هر اندازه اضطراب امتحان را در مورد توجه قرار دهند، به همان نسبت دچار دلهره و نگرانی و ترس می‌شوند.
رفتارهای سازنده مثل مشورت و تمرین، مطالعه‌ی بیشتر، مشورت با دبیران، تمرین پرسش‌های امتحانی قبلی یا پرسش‌های امتحانی
ایجاد شایستگی برای غلبه بر اضطراب امتحان از طریق حساسیت زدایی منظم. باید در دانش‌آموزان چنین احساسی ایجاد کنیم که امتحان مشکلی ندارد. برطرف نمودن محرک‌های نامطلوب که در امتحان مزاحم دانش‌آموز هستنداز قبیل:
الف) احساس تقصیر و رنجش پنهانی، مثلاً این که در گذشته نتوانسته‌اند نمره خوبی بیاورند و رضایت والدین، معلمان و دوستان را جلب نمایند.
ب) ترس از ناامنی و محرومیت از توجه و محرومیت خانواده، مثل زمانی که امنیت خود را در خانواده در گروی نمره خوب و دلخواه والدین می‌بینند.
ج) برچسب‌های نادرست و حرف‌های زشت و زننده‌ای که می‌شنوند، مثل نسبت دادن صفاتی چون تنبل و ....
د) ترس از مقررات امتحان، نمره پایین، پیام‌ها و هشدارهای مراقبین و مسئولین، ترس از عوامل غیر مطلوب فیزیکی جلسه امتحان مثل گرما، سرما، میز امتحان و غیره.
ه) از آنجا که اضطراب امتحان با عزت نفس رابطه معکوس دارد و باید عزت نفس دانش‌آموزان را افزایش داد.
و) باید ارزیابی شناختی و تصویر ذهنی دانش‌آموزان از خود و توانمندی‌هایشان را از طریق ارائه بازخوردهای درست و واقع گرایانه افزایش داد.
ی) توقعات والدین و معلمان از دانش‌آموزان باید متناسب با توانایی‌های و استعدادهای آنان باشد.
ن) باید از مقایسه کردن دانش‌آموزان با یکدیگر اجتناب کرد، در صورت لزوم هر فرد باید با خودش مقایسه شود.
ل) از مدرک گرایی و بیش از اندازه به نمره بها دادن، باید خودداری کرد. چند توصیه برای مقابله با اضطراب امتحان:
قبل از آزمون:
شب قبل از امتحان راحت بخوابند.
با اعتماد و اطمینان به دانسته‌های خود برای امتحان آماده شوند.
با معده خالی در جلسه امتحان حاضر نشوند.
برای کاهش استرس، آبمیوه و سبزی تازه توصیه شود.
در آخرین لحظات قبل از آزمون هیچ مطلبی مرور نشود.
هنگام آزمون
راهنماها را به دقت بخوانند.
زمان خود را در جلسه آزمون تقسیم‌بندی کنند.
اگر پاسخ سوالی را نمی‌دانند، از آن بگذرند و به سراغ پرسش بعدی بروند.
وقتی شروع به نوشتن پاسخ پرسش‌ها در پاسخ برگ می‌کنند هراس نداشته باشند. |