| اگر از کسانی هستید که فناوری‌های روز را دنبال می‌کنید حتما در اطراف‌تان متوجه وسایلی شده‌اید که زمینه‌های مختلف علوم مهندسی را با هم در خود دارند. وسایلی که علاوه بر ظاهر مکانیکی خوب و کارآمد، قابلیت تصمیم‌گیری براساس شرایط و برنامه‌ریزی را نیز دارند. این وسایل حاصل رشته جدیدی به‌نام مکاترونیک است که می‌خواهیم در این مطلب شما را با آن آشنا کنیم. امروزه برای رسیدن به بازدهی بالاتر و نتایج کارآمدتر علوم مختلف را با هم ترکیب کرده و و با نزدیک کردن مرز این علوم به یکدیگر به نتایجی شگرف دست می‌یابند. در بعضی موارد، این نزدیک شدن منجر به حذف مرزها می‌شود و رشته مکاترونیک یکی از این موارد است. واژه مكاترونیك براى اولین بار در اواخر دهه 60 میلادى توسط یك مهندس ژاپنى آقای تتسورو موری مهندس ارشد شرکت یاسکاوا محققی در زمینه كنترل كامپیوترى موتورهاى الكتریكى، معرفى شد. با یک نگاه ساده به این لغت به‌سادگی می‌توان فهمید که این رشته ترکیبی از رشته‌های مکانیک، الکترونیک و کامپیوتر است. این رشته به سیستم‌هایی که اجزای مکانیکی، الکترونیکی، کنترلی و نرم‌افزار دارند، نگاهی یکپارچه و واحد دارد. با کمک این مهندسی می توانیم سیستم‌هایی ساده‌تر و با اطمینان و کارایی بیشتر طراحی کنیم. این رشته در واقع یک تفکر جدید در طراحی و تولید محصولات صنعتی است. دانشگاه‌های ایران
اگر تا اینجا جزو علاقه‌مندان مکاترونیک شده‌اید باید بدانید که دانشگاه‌هایی که کارشناسی این رشته را ارائه می‌کنند دانشگاه‌های حکیم سبزواری سبزوار و صنعتی شاهرود هستند. ظرفیت پذیرش شبانه و روزانه این دانشگاه‌ها در مجموع 105 نفر است. اولین سال جذب این رشته در دانشگاه قزوین سال 1382 بوده است. این رشته در برخی دانشگاه‌ها توسط اساتید مکانیک و در برخی دیگر توسط اساتید رشته برق مدیریت می‌شوند و از آن‌جایی که نگرش مدیر گروه‌ها در مواد درسی رشته‌ها بسیار اثرگذارند بنابراین این رشته در تمام دانشگاه‌ها سرفصلهای یکسانی ندارد. اما عموما تحصیل در رشته مکاترونیک مستلزم گذراندن دروسی از قبیل ریاضیات مهندسی پیشرفته، تئوری کنترل و کنترل دیجیتال، مدارات الکترونیکی، رباتیک، هوش مصنوعی، دینامیک و استاتیک، پردازش سیگنال، میکروکنترلرها، پردازش تصاویر و بینایی ماشین و انتقال داده‌ها می‌باشد. کارشناسی ارشد:
با توجه به تعداد کم دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته در مقطع کارشناسی، برای بسیاری از دانشجویان و علاقه‌مندان، تحصیل در این رشته از مقطع کارشناسی ارشد آغاز می‌شود. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با بیشترین دانشجوی مکاترونیک در مقطع کارشناسی ارشد، در این رشته فعالیت گستردهای دارد. در دانشگاه تبريز، دانشگاه صنعتي اميركبير و دانشگاه سمنان و دانشگاه صنعتی شریف نیز این رشته وجود دارد. دانشگاه علم و صنعت ایران نیز این رشته را در مقطع کارشناسی ارشد برگزار می‌کند. با این تفاوت که به جای استفاده از کنکور مکاترونیک، دانشجویان را با کنکور مکانیک گزینش می‌کند. دانشگاه‌های صنعتی خواجه‌نصیر و سمنان فقط از کنکور برق دانشجو می‌گیرند. دانشگاه‌های صنعتی‌شریف، صنعتی‌شاهرود، اراک و سیستان فقط از کنکور مکانیک و دانشگاه‌های تبریز و صنعتی‌امیرکبیر از دو کنکور برق و مکانیک دانشجو می‌گیرند. حداقل طول این دوره سه نیم‌سال است. به این معنی که اگر شما مستقیما وارد مکاترونیک شده و مجبور به گذراندن دروس جبرانی نباشید، می‌توانید دوره را در سه نیم‌سال به پایان برسانید. زمان هر نیم‌سال 17 هفته و نظام آموزشی آن واحدی است و هر واحد نظری مشتمل بر 16 ساعت می‌باشد. اما اگر جزو اکثریتی هستید که از رشته‌های دیگر وارد این رشته شده‌اید علاوه بر دروس دیگر، درس‌هایی را تحت عنوان درس جبرانی نیز بگذرانید.
دروس جبرانی بنا بر نیاز هر دانشجو با توجه به اینکه از چه رشته‌ای می‌خواهد وارد مکاترونیک شود توسط شورای تحصیلات تکمیلی از دوره‌های کارشناسی مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر و مهندسی پزشکی تعیین می‌گردد. مثلا اگر از رشته کامپیوتر وارد این رشته شده باشید باید دروس مربوط به برق و مکانیک را بگذرانید. گرایش‌های دوره کارشناسی ارشد
کارشناسی ارشد مکاترونیک دارای سه گرایش زیر می‌باشد: § گرایش اتوماتیک و کنترل تولید § گرایش طراحی ربات‌ها و سیستم‌های مکاترونیکی § گرایش ارتباطات جنبی انسان، ماشین، کامپیوتر بعد از انتخاب گرایش دانشجو دروس مناسب را با نظر استاد راهنما از بین دروس عمومی و دروس اختیاری انتخاب می‌کند. کاربردها در جهان امروز:
در حــوزه صنعت: در تولید محصولات متنوعی از دوربین‌های پیشرفته تا ربات‌های انسان‌گون، دستگاه‌های پزشکی و خودروهای هوشمند همگی از این رشته بهره‌برداری شده است.
حوزه محصولات خانگى: ماشین‌هاى لباس‌شویى با خشک‌کن‌های جدید از جمله وسایلی هستند این رشته در تولید آن‌ها نقش مهمی داشته است. عملکرد این ماشین‌های لباس‌شویی با استفاده از کنترل هوشمند برای مصرف بهینه انرژى، صرفه‌جویى در مصرف آب و افزایش کیفیت شستشو، بهبود فراوانى یافته است. محصولات ادارى: در مورد نقش رشته مکاترونیک در تولید محصولات اداری مى‌توان به چاپگرها، اسکنرهاى لیزرى، دستگاه‌هاى کپى دیجیتال و دیسک درایوهاى جدید اشاره کرد. صنایع دفاعى: سیستم‌هاى هدایت موشک و سلاح‌هاى هوشمند از جمله نمونه‌های کاربرد رشته مکاترونیک در صنایع دفاعی هستند. از دیگر محصولات مکاترونیکى می‌توان به دوربین‌هاى خودتنظیم، ماشین‌هاى ابزار کامپیوترى و روبوت‌هاى صنعتى اشاره کرد. این رتشه در در کاهش هزینه و زمان تولید و بهبود کیفیت محصولات تولیدى تاثیر زیادی داشته است. آینده شغلی:
با نگاهی واقع بینانه می‌توان فهمید که الکترونیک و کامپیوتر بدون ساختار مکانیکی کارکردی نخواهند داشت. در نتیجه در دنیای امروز که سیستم‌ها رو به کاهش حجم و افزایش کارکرد می‌روند روز‌به‌روز نیاز به این تخصص افزایش می‌یابد. قابل توجه است که شما به‌عنوان یکی از فارغ‌التحصیلان این رشته باید بتوانید به‌خوبی بین این سه رشته ارتباط برقرار کنید. با توجه به کاربردهایی که برای این رشته ذکر شد، می‌توانید در هر یک این زمینه‌ها مشغول به کار شوید. طبعا هرچه نگاه شما دقیق‌تر و به‌روزتر باشد، در این رشته موفق‌تر و بهتر عمل خواهید کرد.
اعظم احمدلو مشاور مبتکران 14 مرداد 93 |